خشکسالی
د – آلبيدو ( سفيدايي) :
اختلاف در دريافت انرژي خورشيد توسط سطوح مختلف از نظر رنگ، سرشت، پوشش گياهي، ذخيره رطوبتي و غيره سبب رژيم هاي گوناگون گرمايي و تابشي مي گردد كه اين به نوبه خود به حركت و جابجايي توده هاي هوا و آب منجر ميشود. آلبيدو در واقع تجديد اوليه بخشي از انرژي طول موج كوتاه خورشيد است كه بطور مستقيم به فضاي خارج بازتابش ميگردد. لازم به توضيح است كه آلبيدو عامل بروز خشكسالي يا تر سالي نيست بلكه سازوكارهاي موجب خشكسالي يا تر سالي را تشديد و تسريع مي كند.
ه- تاثيرگذاري انسان :
تاثيرات انسان در بروز تغييرات آب و هوايي به دو شيوه : مستقيم (يعني وارد كردن مواد و انرژي به جو زمين كه در حالت طبيعي در آن موجود نيست) و غير مستقيم ( يعني تغيير كاربري اراضي و در نتيجه تغيير رطوبت خاك و تغيير رژيم آب نگاري ( Hydrografic Regime) ) صورت مي گيرد. آزاد سازي گازهاي گلخانه اي در قرن بيستم سبب افزايش دماي جو بين 3/0 تا 6/0 درجه سانتيگراد شده كه اين حالت سبب پس رفت مرز يخبندان مناطق قطبي و كوهستان ها گرديده است. مهم ترين تاثير مستقيم افزايش گازهاي گلخانه اي را مي توان وقوع خشكسالي هاي توام با افزايش درجه حرارت دانست. تغيير شكل نزولات جوي، تغيير زمان وقوع و شدت بارش ها، وقوع سيلاب هاي ناگهاني نيز از ديگر عوارض آن به شمار مي روند.
بهره وری آب در کشاورزی :
بهره وری آب مفهومی است مربوط به مقدار درآمدی که از هر واحد آب مصرفی در کشاورزی عاید می شود. شاید نزدیک ترین واژه ای که بتواند آن را توصیف کند کارآیی مصرف آب باشد. کارآیی مصرف آب به مقدار محصولی گفته می شود که از هر واحد حجم آب به دست می آید ولی بهره وری آب حتی از این مفهوم نیز فراتر رفته و اشاره به مقدار درآمدی دارد که می تواند به ازای هر واحد آب نصیب کشور شود. در واقع در بهره وری آب نقش هر واحد آب در تولید ناخالص ملی یا تولید ناخالص داخلی مطرح است كه با مفهوم بازده آبياري (نسبت مقدار آبي كه مفيد واقع ميشود به مقدار آب مصرفي) متفاوت ميباشد. اگر از این دیدگاه به مصرف آب در ایران نگاه کنیم کارآیی مصرف آب و بهره وری آب در ایران بسیار پایین است و همانگونه که ذکر گردید بر اساس ارزیابی های موجود کارآیی مصرف آب کشـاورزی در ایـران حـدود7/0 کیلوگرم می باشد. لازم به ذکر است که افزایـش بهره وری آب در کشاورزی موضوعی استراتژیک و راهکاری محسوب می گردد. استراتژیک از این نظر که ابتدا باید در سطح کشور براي مقادیر آب موجود در جهت بهره گیری بیشتر از آن تصمیمات کلان اتخاذ گردد. به عبارت دیگر ابتدا باید سند ملی استفاده از آب کشور به لحاظ اقلیمی، اقتصادی، حقوقي و سیاسی تنظیم شود اما مسائل تاکتیکی که بخصوص در بخش کشـاورزی می توان به کـار گرفت در چهـار گروه راهـکاری خلاصـه می شود :
الف) راهکارهای فنی : راهکارهای فنی که می توانند افزایش بهره وری آب را به دنبال داشته باشند عبارتند از :
1. استفاده ازروشهای آبیاری تحت فشارمانند آبیاری قطره ای و آبیاری زیرسطحی
2. استفاده از مواد اصلاحی و نگهدارنده رطوبت در خاک نظير کود سبز آلی، مالچ های گیاهی، کاه و کلش ( مالچ کلشی )، پوشش گیاهی و همچنین استفاده از مواد اصلاح کننده نظیر تورب، ورمیکولیت، پرلیت، هیدروپلاس و ...
3. استفاده از بادشکن ها به منظور کاهش اثرات خشکسالی
4. استفاده از مالچ های مصنوعی ( پلاستیکی )
5. استفاده از استخرهاي جمع آوری و ذخیره سازی آب باران
6. استفاده از سایه بان هاي مناسب و يا مواد رنگی روی سطح گلخانه ها
7. هدایت تولید محصول در محیط های کنترل شده ( گلخانه ها)
8. استفاده از سیستم های هیدروپونیک بسته (Circular)در گلخانه ها
9. حذف علف های هرز در محیط کشت
10. سرپوشیده کردن استخرهای ذخیره و کانال های انتقال آب
11. استفاده از هورمون های گیاهی موثر در افزايش مقاومت به خشکی
12. استفاده از سیستم های بی خاک ورزی یا کم خاک ورزی
ب) راهکارهای مدیریتی : با مدیریت صحیح می توان حداکثر استفاده را از منابع آبی که در دسترس می باشند به دست آورد از جمله :
1. برنامه ریزی آبیاری
2. آبیاری در زمانی که گیاه از نظر تولید محصول به شدت به آب نیاز دارد و پرهیز از آبیاری در زمانی که نقشی در تولید یا رشد گیاه ندارد.
3. نگهداری بهتر تجهیزات آبیاری و استخرهای آبیاری
4. استفاده مجدد از آب های زهکشی و روان آب های گلخانه
5. استفاده از روش های نوين آبیاری مانند روش میکرو زیرزمینی
6. استفاده از روش های کم آبیاری
7. تصفیه و استفاده مجدد از آب های مصرف شده
ج) راهکارهای تشکیلاتی از جمله :
1- کاهش یارانه های بخش آب
2- فراهم نمودن چارچوب های قانونی برای قیمت گذاری آب ( تعیین آب بها )
3- اعطای یارانه به تولیدکنندگانی که خواستار استفاده از مواد اصلاحی و نگهدارنده رطوبت در خاک (سوپر جاذب ها) هستند.
4- خريد آب از بخش خصوصي
5- حمايت از طرح هاي تحقيقاتي با موضوع توليد آب شيرين
6- تامين سوپر جاذب ها
7- احياء و مرمت قنوات و چشمه ها
8- احداث ميكروكچمنت و اصلاح آبخيزها در باغات ديم (الگويي)
9- اصلاح و بهبود آب بندانها
10- پوشش انهار و لوله گذاري كانال هاي آبياري مزارع و باغات
11-- حمايت از پروژه هاي ذخيره سازي نزولات جوي در اراضي شيبدار و كم بازده
12- برنامه ريزي براي بارور سازي ابرها و توليد باران مصنوعي(در شرايط خاص)
د) راهکارهای زراعی از جمله :
1. انتخاب ارقام گیاهی که با شرایط اقلیمی هر منطقه حداکثر سازگاری را داشته باشند
( انتخاب گونه و رقم مناسب گیاه )
2. انتخاب ارقام گیاهی مقاوم به خشکی در مناطق با منابع آب محدود یا نامطمئن
3. اصلاح ژنتیکی گیاهان بر اساس خصوصیات فیزیولوژیک ( زودرسی ، داشتن سیستم ریشه ای گسترده تر ، افزایش سرعت رشد و ... ) در جهت استفاده مؤثر از آب
4. انتخاب ارقامـی با عملكرد بالا
5. استفاده از ارقام زودرس
6. استفاده از ارقام با ارزش اقتصادی بالا
7. استفاده از روشهای نوین مهندسی ژنتیک و يا بیوتکنولوژی برای تولید گیاهان مقاوم
8. استفاده به موقع از نهاده ها ( کود، سم و ... )
9. انجام تحقیقات بر روی گونه های گیاهی بومی ایران با جنبه های ژنتیکی مقاومت به خشکی و شوری به منظور استفاده از آنها در پروژه های ژنتیکی و اصلاحی
10. اجرای برنامه های تحقیقاتی برای دست یابی به تولید مواد مصنوعی اصلاحی و نگهدارنده رطوبت در خاک به صورت تولید انبوه و ارزانتر این مواد در داخل کشور
قیمت گذاری آب :
ساز و کار قیمت گذاری آب در برخی از کشورها به عنوان يكي از راهکارهاي تنظیم مصرف آب استفاده می گردد. لازم به ذكر است كه قیمت گذاری آب به شرایط محیطی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع بستگی دارد. به عنوان مثال در مناطق داراي بارندگی کافی و یا داراي رودخانه های پرآب، ارزش و قیمت آب به اندازه مناطقی که دارای بارندگی اندک و بدون جریان دایمی آب هستند، نمی باشد. همچنين استحصال و یا انتقال آب در مناطق خشک دارای هزینه زیادتری نسبت به مناطق مرطوب می باشد. در واقع نقش اصلی قیمت گذاري، تعیین چگونگي تخصیص منابع میان مصرف کنندگان می باشد. نكته ديگر آنكه اگر کالایی گران باشد افراد ارزش بیشتری برای آن قائل شده و از آن بطور بهینه استفاده خواهند نمود لذا جهت امنیت غذایی و توسعه کشور، برای آب قیمت تعیین می شود. آب یک کالای اقتصادی است و بايد اشخاصي را که از آب بطورصحیح استفاده نمی كنند با روش تعیین قیمت مجبور به استفاده درست نمود. بديهي است مزرعه دار و یا کشاورزی که برای آب پولی نمی پردازد و یا هزینه بسیار کمی بابت آن پرداخت می نماید از آب استفاده مؤثر به عمل نمی آورد و يا با آن محصولاتی توليد ميكند
که از نظر اقتصادی دارای ارزش چندانی نیستند و همچنين در شیوه آبیاری و مصرف آب دقت نمی کند بنابراین برای جلوگيري از مسائل ذكر شده بايد براي آب قیمت مشخص گردد تا با صرفه جویی، کمبود آن جبران شود. البته همانگونه كه قبلا گفته شده اين امر (قیمت گذاری آب) منوط به شرایط محیطی، اجتماعي، اقتصادی و سياسي جوامع است اما اينكار باعث می شود که از این مایه حیات در مکان و زمان مناسب استفاده گردد. در حال حاضر روش های مختلفی برای قیمت گذاری آب وجود دارد که شامل قیمت بر حسب حجم آب مصرفی، نوع و محل مصرف و يا با استفاده از روش چند نرخی می باشد. در روش قیمت گذاری آب برحسب حجم آب مصرفی با استفاده از اندازه گيري حجم آب مصرف شده، قیمت گذاری انجام ميگيرد. در روش قیمت گذاری برحسب نوع و محل مصرف، ميتوان بر اساس ميزان محصول توليدي، ميزان كود مصرفي و يا سطح زيركشت قیمت را تعيين نمود. در روش چند نرخی نيز برحسب ميزان عرضه و تقاضاي آب، قیمت گذاری آن انجام ميگيرد. برخي از كشورهايي كه از روش قيمت گذاري آب استفاده ميكنند عبارتند از: فرانسه، انگليس، امريكا، چين، هند، مكزيك، فليپين، مراكش، استراليا و پاكستان.