/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;}     دستورالعمل فنی کشت گیاهان دارویی     تهیه کننده: مدیریت امورباغبانی   پاییز 90       نام فارسي :                              زيره سبز نام علمي :                              Cuminum cyminum خانواده :                Apiaceae                          نيازهاي اكولوژيكي : چون گياهي مديترانه اي در طول رويش به حرارت  مناسب و نور كافي نياز دارد مقدار اسانس در مناطق گرم با نور فراوان مي رويند بيش از مناطق ديگر است اين گياه در مرحله گلدهي و تشكيل ميوه به رطوبت كمتري نياز دارد خاكهاي با بافت متوسط و لوم شني ، خاكهاي مناسبي براي توليد آن هستند .وخاكهاي سبك وشني و تهي از مواد و عناصر غذايي مناسب نيست . مواد وعناصر غذايي مورد نياز: در خاكهاي غني از مواد و عناصر غذايي نه تنها سبب افزايش عملكرد مي شود بلكه مقاومت را به بيماريهاي قارچي افزايش مي دهد كودهاي حيواني نقش عمده اي در افزايش عملكرد دارد .افزودن 15 تا20 تن در هكتار كود حيواني كاملأ پوسيده و 20تا 30 كيلو گرم در هكتار ازت و 40تا 50 روز پس از كشت به همراه آبياري سبب افزايش عملكرد مي شود . اصول كاشت و داشت : تاريخ كاشت متفاوت است  به طوريكه در مناطق معتدل يك محصول پاييزه ودر مناطق سرد بصورت يك محصول بهاره كشت مي شود اواسط پاييز (آبان )زمان مناسبي براي كشت پاييزه است در حاليكه زمان مناسب براي كشت بهاره اسفند ماه مي باشد . تاخير در كشت بهاره  باعث كاهش شديد عملكرد مي شود . كشت توسط بذر مستقيمأ در زمين اصلي صورت مي گيرد .بذور را مي توان پس از مخلوط كردن با ماسه نرم و بصورت دستپاش در سطح زمين پاشيد . توصيه مي شود براي افزايش قوه رويشي بذر هارا بايد به مدت 24 تا36 ساعت در آب خيس كرد .پس از كاشت بلافاصله زمين را بايد آبياري نمود. هنگامي كه ارتفاع بوته ها به پنج سانتي متررسيد بايد وجين علفهاي هرز را آغاز و در طول رويش علفهاي هرز را بايد دو تا سه مرتبه وجين كرد. آبياري بايد با دقت انجام گيرد هنگام گلدهي ،تشكيل ميوه ،گياهان به حداقل آبياري نياز دارند آبياري زياد نه تنها باعث كاهش عملكرد مي شود بلكه شرايط را جهت ابتلا به بيماريهاي قارچي آماده كند . آفات وبيماريها :  سفيدك سطحي ، بلايت زيره ، پوسيدگي ريشه برداشت :  محصول معمولاً 100تا 120 روز پس از كشت آماده برداشت مي شود در اواسط بهار (ارديبهشت تا اوايل خرداد) مي توان برداشت كرد عمل برداشت با دست انجام مي گيرد گياهان را با دست از ريشه بيرون كشيده يا با داس برداشت مي كنند سپس آنها را خشك كرده وبوجاري كنند وبذر ها را از ساير اندامها جدا و با استفاده از جريان هوا آنها را تميز و بسته بندي و انبار كرد . عملكرد بذر متفاوت است بسته به شرايط اقليمي و 8/0  تا 1 تن در هكتار بذر توليد مي كنند .   نام فارسي :                                     زيره سياه نام علمي :                            Carum carvi  L.        خانواده :  Apiaceae                               نياز هاي اكولو‍ژيكي : اغلب بطور خودرو در نواحي مرتفع و مرطوب مي رويد در طول رشد ونمو به درجه حرارت زياد نياز ندارد درجه حرارت مطلوب براي گلدهي و تشكيل ميوه بين 16 تا 20 درجه سانتيگراد است .در طول رويش به آب فراوان نياز دارد و اگر آب كافي به آن نرسد در سال دوم رويش ،محصول حاصل نخواهد شد . بيشترين نياز آبي در مرحله ساقه دهي  و تشكيل گل مي باشد خاكهاي با بافت متوسط (رسي – شني ) براي توليد انبوه آن توصيه مي شود . خاكهاي اسيدي و بسيار نرم شني كه قادر به حفظ آب  نيستند براي كشت آن مناسب نمي باشد . مواد و عناصر غذايي مورد نياز : به مقدار فراواني از مواد غذايي نياز دارد و كاهش مواد غذاييي خاك به طور فاحشي بركيفيت و كمييت محصول و ريشه گياه تاثير نا مطلوب مي گذارد از اين رو مقادير مناسب كود هاي شيميايي در طول رويش آن به خاك براي آنها مفيد است . اصول كاشت و داشت: زمان مناسب اوايل بهار،تاخير در كاشت باعث كاهش محصول خواهد شد .عمق  بذر در موقع كاشت 2 سانتيمتر باشد كاشت بذور در اعماق بيشتر سبب رشد نامناسب و ناهمگون گياهان و در نتيجه عدم هماهنگي در رويش مي شود ميزان بذور مورد  نياز براي هر هكتار زمين 12 تا 15 كيلو گرم خواهد بود .فاصله رديفهاي كشت بين 20 تا 30 سانتي متر مناسب است مبارزه با علف هاي هرز ضرورت دارد قبل يا بعد ازكاشت  و قبل از رويش بذر مي توان از علف كش استفاده كرد  آفات وبيماريها : سفيدك سطحي و سفيدك دروغي و آفت كنه و شب پره مي باشد . برداشت :  در سطوح ك.چك با دست امكان پذير است ودر سطوح وسيع كشت ،با استفاده از ماشين ميسر خواهد بود .پس از برداشت ،دانه ها را خشك مي كنند توسط خشك كن هاي الكتريكي ويا هواي آزاد وبذور را پس از خشك كردن ، تميز و بسته بندي مي كنند . عملكرد زيره سياه بسيار متفاوت است و بستگي به شرايط آب وهوايي ونحوه مراقبت و نگهداري در طول رويش دارد . نوع دوساله آن 0.5 تا 1 تن در هكتار عملكرد دارد.       نام فارسي :                          كدو تخم كاغذي                                        نام علمي:                        Cucurbita pepo خانواده : cucurbitacae                                            نيازهاي اكولوژيكي : روز بلند است و به نور وحرارت زياد نياز دارد.دردماي زير 15درجه رشد كمي داردويا رشد نمي كند. ريشه اين گياه عميق است وبه سهولت قادر است آب را از اعماق زمين جذب كندنسبت به خشكي گياهي مقاوم است.بافت متوسط وغني از موادوعناصرغذايي خاك مناسب براي كشت گياه است.درخاكهاي اسيدي ومناطق سردمناسب نيست. مواد و عناصر غذايي مورد نياز : 30تا40 تن كود حيواني كاملا پوسيده در هر هكتارنقش عمده اي در افزايش عملكرد دانه ومواد موثره آن دارد.چنانچه زمين از مواد غذايي تهي باشد فصل پاييز بهمراه اضافه كردن كود حيواني60 تا 80 كيلوگرم ازت100،تا120كيلوگرم پتاس و120 تا150 كيلوگرم فسفردرهكتار به خاك اضافه ميشود. اصول كاشت و داشت : چون اين گياه به سرما بسيار حساس است نيمه اول ارديبهشت ماه زمان مناسبي براي كشت بذراست كه خطر سرماي ديرس بهاره رفع شده باشد. عمق كاشت بستگي به بافت خاك داشته وبين 4-6 سانتي متروفاصله بوته هاروي رديف 40-50 سانتي متر مي باشد.در هر هكتار 2000بوته كشت ميشود و6-8 كيلوگرم بذر نياز است ودر هر چاله3-5 عدد بذر كشت ميگردد.پس از كاشت آبياري مناسب ضروري است از15 ارديبهشت تا اخر مرداد در صورت عدم بارندگي با توجه به بافت خاك وشدت بخيبرآبياري مرتب صورت گيرد بخصوص قبل ازگلدهي وبعداز ميوه بستن تنش خشكي دركاهش عملكرد بسيار موثر است.چون ساقه گياه خزنده است وعلفهاي هرز ميتوانند برآن غلبه كنند مبارزه با علفهاي هرز ضرورت دارد. آفات وبيماريها: اين گياه به سرعت به بيماريهاي ويروسي مبتلا مي شود وسفيدك سطحي وسفيدك دروغي  از بيماريهاي شايع اين گياه است  براي مبارزه زماني كه گياه 4 تا 6 برگي است كار مبارزه را مي توان شروع كرد . برداشت :  زمان برداشت محصول به شرايط اقليمي محل رويش گياه بستگي دارد ميوه ها از اواسط شهريور بتدريج مي رسند با رسيدن ميوه ها برگها وساقه گياهان خشك مي شود زماني كه 70 تا 75 درصد ميوه ها رسيدند آنها را بايد جمع آوري كرد . پس از جمع آوري ميوه ها با شكفتن ميوه دانه ها را خارج كرده ودماي مناسب 30 تا 35 درجه سانتيگراد اقدام به خشك كردن نموده ، رطوبت مجاز دانه ها 12درصد است از هر هكتار 80 تا150 تن ميوه كدو به دست مي آيد كه از اين مقدار كدو 9/0 تا 5/1 تن دانه استحصال مي شود .     نام فارسي:                               نعناع فلفلي نام علمي: mentha piperata                                خانواده :  lamiaceae                                                           نیازهای اکولوزیک برخی از محققین منشاء آن را آسیا و برخی دیگر، منشا آن را انگلستان می دانند. این گیاه بومی کشورمان نیست ولی بطور وسیع در اکثر استان ها کشت می شود. نعنا فلفلی را در اکثر مکان ها می توان کاشت اين گياه در شرایط روز بلند و رطوبت بالا و دمای 18 تا 20 درجه دارای بهترین عملکرد کمی و کیفی است. به دلیل داشتن ریشه های سطحی بایستی در فواصل کوتاه و به مقدار نسبتا زیاد آبیاری شود و خاک های لوم شنی با مقدار هوموس بالا و اسیدیته 5 تا 8 را می پسندد. مواد و عناصر غذايي مورد نياز : نعنا فلفلی گیاهی چندساله است و به همین دلیل در مرحله كشت آماده سازی اولیه خاک دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد. در تابستان (برای کشت پائیزه) یا در پائیز(برای کشت بهاره) 20 تا 30 تن کود دامی کاملا پوسیده را به همراه 50 تا 90 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 90 کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه می کنیم. عملیات شخم و تسطیح را اندکی قبل از کاشت انجام می دهیم. اصول كاشت و داشت : . کشت پائیزه بر کشت بهاره ترجیح دارد چون در فصل پائیز خاک دارای رطوبت کافی است و گیاه در فصل بهار زودتر رشد اش را شروع می کند روش های تکثیر نعناع فلفلی به ترتیب اهمیت عبارتند از:تکثیر رویشی از طریق ریشه رست (استولون): استولون نوعی ساقه است  و دارای گره هایی است که از محل آنها ریشه تولید می شود. استولون های دارای حداقل 2 گره را که از گیاهان 2 تا 3 ساله جدا کرده ایم برای کشت استفاده می کنیم. فاصله ی کشت بین ردیف ها 50 سانتی متر است که فاصله ی دو بوته بر روی ردیف ها 20 تا30 سانتی متر می باشد.  تکثیر رویشی از طریق پاجوش: در اواخر بهار (خرداد ماه) پاجوش های دارای 8 تا 10 سانتی متر ارتفاع را از بوته های 2 تا 3 ساله جدا می کنیم و در زمین موردنظر کشت می کنیم. برای هر زمین به 112 تا 134 هزار پاجوش نیاز داریم. در مورد عملیات داشت توصیه می شود هر سال 90 تا 120 کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه شود که دو سوم آن را در فصل بهار قبل از رویش و یک سوم آن را پس از اولین برداشت سالانه به خاک اضافه می کنیم. افزودن سایر عناصر غذایی به آزمایشات خاک و وضع گیاه بستگی دارد. آبیاری منظم و تا حدودی هم مبارزه با علف های هرز توصیه می شود. برداشت : سرشاخه های گلدار و برگ ها مورد برداشت قرار می گیرند. روش و زمان برداشت به نوع مصرف اندام های جمع آوری شده بستگی دارد. برای استخراج اسانس برداشت را در زمان گل دهی و برای استفاده از پیکر رویشی برداشت را قبل از گل دهی انجام می دهیم. برداشت توسط دست یا ماشین به تعداد 2 تا 3 مرتبه در طول فصل رویش صورت می گیرد و گیاه را از فاصله ی 5 سانتی متری خاک قطع می کنیم. طبق توصیه ی محققین بهتر است تا قبل از خرداد ماه برداشت صورت نگیرد، چون تا این زمان اسانس نعناع دارای مقدار زیادی منتون است که سبب کاهش کیفیت اسانس می گردد. عملکرد سالانه ی محصول تازه 12 تا 20 تن در هکتار است که حاصل آن، 30 تا 60 کیلوگرم اسانس و 3 تن محصول خشک می باشد.   نام فارسي:                                   سنبل الطيب نام علمي:valeriana officinalis                             خانواده:                               valerianaceae نیازهاي اکولوژیکی : سنبل الطیب در طول رویش به هوای معتدل و آب نسبتا زیادی نیاز دارد. این گیاه را در مناطقی با بارندگی سالانه بین 600 تا 700 میلی متر می توان کشت کرد. بذر سنبل الطیب در دمای 18 تا 20 درجه سانتی گراد و در حضور نور و رطوبت کافی جوانه میزند. تاریکی مانع رویش بذر گیاه می شود. سنبل الطیب را در خاکهایی با بافت متوسط، حاصلخیز و غنی از ترکیبات و مواد هوموسی و بازه کشی مناسب باید کشت کرد. ضخامت زیاد سطح الارض سبب گسترش و توسعه ریشه و نیز سبب افزایش عملکرد آن می شود. آب ایستائی برای سنبل الطیب مناسب نیست و سبب کاهش عملکرد ریشه و مواد موثره آن می شود. خاکهای سنگین و بسیار مرطوب برای کشت گیاه مناسب نیست. مواد و عناصر غذايي مورد نياز : چنانچه این گیاه در فصل پائیز کشت شود باید پس از برداشت محصول قبل هنگام آماده سازی خاک 15 تا 20 تن در هکتار کود حیوانی کاملاً پوسیده به زمین اضافه نموده، شخم متوسط زده شود. در صورت لزوم با اضافه کردن 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر، 20 تا 30 کیلوگرم اکسید پتاس و 30 تا 40 کیلوگرم در هکتار ازت به خاک باید دیسک مناسبی به منظور شکستن کلوخه ها زده شود و سپس زمین تسطیح و برای کشت گیاه آماده گردد. چنانچه سنبل الطیب در فصل بهار کشت شود از انجام اعمالی که سبب کاهش رطوبت خاک شود بایدخودداری نمود اصول كاشت وداشت : كشت سنل الطيب توسط بذر و به دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می گیرد. تاریخ کشت گیاه به شرایط آب و هوائی محل رویش بستگی دارد.. زمان مناسب برای کشت مستقیم اوایل بهار است در اینصورت بذرها مستقیماً در زمین اصلی و در ردیفهای به فاصله 40 سانتی متر کشت میشود. برای کشت غیر مستقیم)اواسط تابستان نیمه دوم تیر) زمان مناسبی می باشد. برای هر هکتار زمین به 500 تا 700 متر مربع خزانه نیاز است در هر متر مربع به یک گرم و برای هر هکتار زمین به 500 تا 700 گرم بذر نیاز است و نشاء ها در اواخر شهریور تا اوایل مهر که ارتفاع آنها بین 15 تا 17 سانتی متر می رسد باید به زمین اصلی منتقل شوند. تکثیر رویشی از طریق تقسیم بوته صورت می گیرد. درتکثیر رویشی گیاهان بسرعت به گل رفته و ریشه توسعه نمی یابد. از این‌رو بندرت از این روش استفاده می‌شود. مبارزه با علفهای هرز در طول رویش گیاه نقش عمده ایس در افزایش عملکرد ریشه دارد. برگردان کردن خاک بین ردیف ها نه تنها سبب تهویه خاک و افزایش عملکرد ریشه می شود بلکه دراز بین بردن علفهای هرز بسیار موثر است. لذا همراه مبارزه شیمیایی با علف های هرز وجین مکانیکی آنهانیز ضرورت دارد. آفات وبيماريها : بیماریهای قارچی سنبل الطیب عبارتند از سفیدک سطحی وسفیدک دروغی و قارچ لکه برگی می باشد. لار و برخی حشرات می تواند صدمات زیادی به گیاهان وارد آورد. برداشت : ریشه سنبل الطیب مانند هر ریشه حاوی ماده موثره، در اواخر رویش (پائیز یا زمستان) از بیشتری مقدار ماده موثره برخوردار است. چنانچه نشاء ها در پائیز به زمین اصلی منتقل شده باشند باید در فصل پائیز (مهر – آبان) سال بعد برداشت شوند. اگر نشاء ها در فصل بهار به زمین اصلی منتقل شده باشند بندرت در فصل پائیز همان سال برداشت میشوند. در اینصورت نیز توصیه می شود ریشه ها در فصل پائیز بعد برداشت شوند برداشت ریشه در فصل پائیز سال سوم مناسب نیست قبل از برداشت ریشه ابتدا باید اندام های هوایی گیاهان را برداشت کرد. در سطوح کم کشت پس از آبیاری زمین، با بیل یا چهار شاخ اقدام به برداشت ریشه میشود. ولی در سطوح وسیع با استفاده از ماشین(مانند ماشینی برداشت سیب زمینی) محصول ریشه را باید برداشت کرد. پس از برداشت ریشه آنها را با آب جاری شسته و بلافاصله در دمای 40 تا 50 سانتی گراد خشک نمود. در سال دوم رویش عملکرد ریشه خشک 5/1 تا 2 تن در هکتار و در سال سوم از عملکرد آن کاسته می‌شود. اگر هدف جمع‌آوری بذر باشد. بذرهای سنبل الطیب از اواخر اردیبهشت به تدریج می رسند.        نام فارسي:                                   رازيانه نام علمي:                               foeniculum vulgare خانواده:                                      apiaceae نیازهای اکولوژیکی : رازیانه گیاهی است مدیترانه ای ، هوای گرم برای رشد ونمو آن مطلوب می باشد بطور کلی کشت این گیاه درمناطق باهوای گرم ( که تابستان طولانی وزمستان سرد زیاد نداشته باشند ) موفقیت آمیز است . جوانه زنی بزودی در دمای 6 تا8 درجه سانتی گراد انجام می گیرد ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی 65 تا 16 درجه سانتی گراد می باشد . PH خاک برای رازیانه بین 8/4 تا8 مناسب است. خاکهای لوم رسی با مواد وعناصرغذایی وترکیبات هوموسی کافی خاکهای مناسبی برای رویش این گیاه می باشند کشت باید درزمینهای باآب کافی باشد. دمای مطلوب درطول رویش ودرطی زمان تشکیل میوه 20تا22 درجه سانتی گراد است.در زمستانهای طولانی و بسیار سرد ریشه گیاه دچار سرمازدگی می شوند . آبیاری درزمان مناسب تاثیر مثبتی برکمیت و کیفیت مواد موثر رازیانه دارد.بهترین زمان برای ابتکار ابتدای رویش گیاه ، مرحله تشکیل ساقه و همچنین مرحله نمو گلها می باشد      مواد و عناصر غذايي مورد نياز: درمورد کوددهی، توصیه بر این است که 40 کیلوگرم ازت، 80 کیلوگرم اکسید فسفر و 40 کیلوگرم اکسید پتاس در هکتار مورد استفاده قرار گیرد. استفاده ی بیش از حد ازت سبب کاهش کیفیت اسانس رازیانه بخصوص کاهش میزان آنتول در اسانس می شود. رازيانه درطول رویش به مواد غذایی نسبتاً زیادی نیاز دارد کود های حیوانی کاملا نپوسیده تاثیر نامناسبی برریشه این گیاه دارند. ازاین رو نهایت دقت درافزودن کودهای حیوانی به زمینهای که درآنها رازیانه کشت می شود الزامی است. دقت دراضافه کردن کودهای ازته به آین گیاه نیز ضرورت دارد زیرا کودهای ازته به مقدار زیاد سبب تحریک رشد رویشی گیاه می شوند رشد زایشی ( گل دهی وتشکیل میوه ) گیاه را مختل می کند وسبب کاهش شدید عملکرد می گردند ضمناً افزایش نامناسب ازت خاک علاوه بر کاهش و عملکرد سبب کاهش مقاومت گیاه درمقابل سرمای زمستان نیز خواهد شد . پس اواخر تابستان کودهای کاملا پوسیده رابه زمین می افزایند سپس شخم عمیقی زده می شود وکودهای شیمیایی مورد نیاز گیاه را به خاک می افزایند وآنرا به وسیله دیسک به عمق 20 تا25 سانتی متری خاک می فرستند سپس زمین راتسطیح نموده وبستر خاک رابرای کاشت آماده می نمایند . اصول كاشت وداشت: دوره رویش نسبتاً بلندی دارد. لذا کاشت این گیاه باید اوایل سال ( اواخر زمستان ، اوایل بهار ) انجام پذیرد. بذوری که درپاییز کاشته شده اند (دربهار سال بعد دردرجه حرارت 6 تا 8 درجه سانتی گراد درشرایط مناسب ازنظر رطوبت خاک و... ) رویش می نمایند. بذور درردیفهایی به فاصله 36 تا 48 سانتی متر کشت می شوند چانچه فاصله ردیفها کمتراز اندازه ذکر شده باشد نقش موثری درکاهش عملکرد دارد. عمق بذر رازیانه درموقع کاشت 2تا 3 سانتی متر باید باشد تعداد بذردردرهرمتر طول ردیف 60تا80 عدد ومقدار بذر برای هرهکتارزمین 8 تا10 کیلوگرم مناسب است ازآنجائیکه بذررازبانه ازقوه رویشی مناسبی برخوردار است کشت مستقیم درزمین اصلي نتایج مطلوبی داشته ودراکثر کشورها برای کشت رازیانه روش کشت مستقیم استفاده میشود . کشت رازیانه به صورت ردیفی و بااستفاده ازردیف کار غلات انجام می گیرد. پس از کشت زمین را باید آبیاری نمود. وجین علفهای هرز درفصل بهار ( خرداد ) ضروری می باشد..آفات درطول رویش ممکن است خسارات سنگینی به رازبانه وارد نمایند. رازیانه را هیچگاه نباید درمجاورت گیاهان سمی مانند بذرالبنج وگیاهانی ازاین قبیل کشت نمود زیرا هنگام برداشت ممکن است بذر رازیانه با بذور این گیاهان مخلوط شوند و استفاده ازآن ایجاد مسمومیت نماید                                                                                                       برداشت: برداشت در زمانی است که بذور رسیده باشند. البته بطور همزمان نمی رسند و بایستی قبل از ریزش بذور از روی گیاه، عملیات برداشت صورت گیرد. معمولا سرشاخه های دارای بذر را جمع آوری می کنند و سپس بذر ها را از شاخه ها جدا می کنند و پراکنده می شوند. چون رازیانه ساقه بلند دارد معمولا برداشت محصول آن کم وبیش مشکل است بااستفاده ازماشین برداشت غلات می توان دانه های رازیانه رانیز برداشت کرد . زمان مناسب برای برداشت محصول درسال اول رویش اوایل مهر می باشد درحالیکه درسال دوم وسوم این زمان به اوایل شهریور تغییر می یابد .. عملکرد رازیانه متفاوت است و بستگی شرایط اقلیمی محل رویش دارد.بطور کلی عملکرد درسال اول 4/0تا 6/0 تن درهکتار درسال دوم 1تا 2 تن درهکتار دارد سال سوم رویش 6/0 تا 5/1 تن درهکتار می رسد. میوه اش دارای 2 تا 6 درصد اسانس است. اسانس رازیانه دارای ترکیباتی مثل آنتول، فنکون، استراگول و متیل کاویکول است. اسانس رازیانه به وسیله تقطیر با بخار آب حاصل می شود و در آب به مقدار بسیار کم حل می شود.               نام فارسي:                           اسطوخودوس  نام علمي:lavandula angustifoli                      خانواده:                             lamiaceae                                 نيازهاي اكولوژيكي: اسطوخودوس ازگياهان مناطق خشك ونيمه خشك است.درطول رويش به تابش نور فراوان وهواي گرم ورطوبت كم نياز دارد.در اين شرايط عملكرد گل ،اسانس و همچنين كيفيت اسانس افزايش مي يابد اگر چه اسطوخودوس قادر است درجه حرارتهاي پايين (15 – تا 20 – سانتي گراد) را تحمل مي كند ولي در فصل رويش گياه و توليد شاخ وبرگ به سرما بسيار حساس است و با بروزسرما ،گياهان دچار سرما زدگي شده و خشك مي شود از اين رو از كشت آن در زمينهاي گود ومناطق سرد حتي الامكان بايد اجتناب كرد . خاكهاي سبك حاوي تركيبات كلسيم وغني از مواد وعناصر غذايي خاكهاي مناسبي براي توليد انبوه اين گياه است خاكهاي سنگين كه تهويه هوا در آنها به سختي انجام مي گيرد و همچنين خاكهايي كه سبب آب ايستايي مي شوند براي كشت مناسب نيستند .اسيديته خاك مناسب 6/4 تا 2/8 گزارش شده است . مواد وعناصر غذايي مورد نياز :  در طول رويش گياه ،خاك را بايد مورد تجزيه قرار دارد و با توجه به نياز گياهان و وضعيت خاك ازنظر موادو عناصر ضروري اقدام به كود دهي نمود وكود دامي پوسيده نقش عمدها يدر افزايش عملكرد دارد توصيه مي شود در فصل پاييز هنگام آماده سازي زمين 30 تا 50 تن در هكتار كود دامي كاملاًپوسيده و 70 تا80 kg   در هكتار اكسيد فسفر و 100 تا 120 kg  در هكتار اكسيد پتاس به عنوان مقادير پايه به خاك اضافه شود .   كاشت : اسطوخودوس گياه چند ساله است و قرار است براي 8 تا 10 سال و گاهي تا 20 سال در يك مكان قرار بگيرد از اين رو يك سال قبل از كشت زمين را بايد اماده نمود.تكثير به دو روش زير صورت مي گيرد: 1.       تكثير به وسيله بذربه روش غيرمستقيم :كشت در خزانه و سپس انتقال نشاء ها به زمين اصلي كه به  500 تا 700 گرم بذر نياز دارد . 2.    تكثير رويشي : از طريق ريشه دار كردن ساقه هاي سبز و جوان گياهان يكساله و يا از ساقه هاي خشبي گياهان 4 تا 5 ساله تهيه و انتقال آن به زمين اصلي صورت ميگيرد و هر هكتاربه 30  تا 20 هزار قلمه نياز است  فواصل كاشت نشاء ها و قلمه هاي ريشه دار در زمين اصلي 50 cm  بين رديفها  و  50 تا 80 cm   روي رديفها است نكته مه م در كاشت نشاء‌ ها و قلمه هاي ريشه دار اينست كه بايد آنها را تا 5 cm  بالا ي  يقه درخاك قرار داد  . در مرحله داشت مبارزه با علفهاي هرز ، افزودن كود ، برگرداندن خاك بين رديفها و هرس بوته ها در سال اول ودوم براي افزايش كميت وكيفيت محصول ضروري است و به برخي علف كشها حساس است .  برداشت :  جمع آوري ساقه هاي گل دهنده داراي گل مي شود كه توسط داس يا ماشين هاي برداشت انجام مي گيرد هنگام برداشت گلها،ساقه هاي را بايد از مكان مناسب قطع كرد از اين رو ساقه هاي گلدهنده بايد از حد فاصل بين ساقه هاي برگدار (قسمت فوقاني برگها ) و قسمت گلدهنده (ناحيه تحتاني توليد گل )برداشت شوند . از هر 8تا 10 kg  گل تازه يك كيلو گرم گل خشك بدست مي آيد مقدار اسانس نيز متفاوت است بطوريكه در سال دوم رويش 3 تا 6 kg  از هرهكتار در سالهاي بعدي چندين برابر افزايش مي يابد .    نام فارسي:                       اكليل كوهي (رزماري )  نام علمي :                       Rosmarinus officinalis  خانواده : Lamiaceae                نيازهاي اكولوژيكي : مقاوم به سرما و ششرايط خشكي و دراكثر مناطق قابل كشت است و در اكثر مناطق كشورمان به صورت محدود يا وسيع كشت مي گردد ودر بسياري از كشورهاي اروپايي به صورت وسيع كشت مي شود . اصول كاشت:  بندرت ودر شرايط خاصي توليد بذر مي نمايد و روش مرسوم تكثير قلمه مي باشد و قلمه هاي ريشه دار را در زمين اصلي منتقل نموده فواصل كاشت 50-70  cm  مي باشد تعداد قلمه مورد نياز در هكتار 42 تا 25 هزار است .  برداشت : زمان مناسب 18 ماه بعد از كاشت شروع شده و 2 يا 3 بار در سال برداشت انجام مي شود سرشاخه ها و برگ هاي آن در اوايل دوره گلدهي برداشت مي شوند كه اين عمل در سطوح كوچك به كمك داس ودر سطوح وسيع بوسيله ماشينهاي برداشت مخصوص صورت مي گيرد پس از برداشت آنرا خشك كرده و يا اسانس گيري مي كنند . در هنگام برداشت بايد دقت كرد كه شاخه هاي چوبي و خشبي برداشت نشوند چون در فرآيند اسانس گيري باعث توليد بوي نامطبوع مي كنند .عملكرد در صورتي كه سه چين در سال برداشت شود 15 – 12 تن محصول تازه برداشت مي شود .   نام فارسي:                               بابونه نام علمي:chamomilla                             Matricaria خانواده :                                  asterase نيازهاي اكولوژيكي: شرايط اقليمي نقش عمده اي دررشد ونمووحتي شكل بابونه و مقدار اسانس گلها دارد.چنانچه بابونه در زمينهاي شور وغير حاصلخيز برويد گياهاني بسيار كوتاه با گلهاي كوچك و ظريف توليد مي كند بابونه به سرما مقاوم است و فقط در بروز سرما در مرحله گلدهي ،كاهش عملكرد خواهد داشت. گياه بابونه اگر چه سرماي زمستان را تحمل مي كند، ولي سرمازدگي در فصل بهار صدمه هاي زيادي به محصول وارد مي كند.  گياهاني كه در فصل بهار دچار سرمازدگي مي شوند نه تنها برگهايشان زرد ورشد گياه متوقف مي شود بلكه عملكرد محصول گل بطور چشمگيري كاهش مي يابد.بذر بابونه دردماي 6تا7درجه سانتيگراد جوانه مي زندوبراي رويش به نور احتياج دارد. در مجموع گياه بابونه دركليه مراحل رشد وگلدهي به نور نياز داردزيرا وجود اين عامل سبب افزايش عملكرد وهمچنين افزايش درصد ماده موثره درون گل ها مي گردد.لذا توصيه مي شود كشت در محلهاي سايهصورت نگيرد.بابونه در مرحله جوانه زني ،ساقه رفتن وگلدهي به مقدار مناسبي آب نياز داردكه اثر زيادي در عملكرد آن خواهد داشت.بابونه در خاكهاي رسي شني ولومي بهترين جواب را مي دهد.اسيديته(pH)مناسب خاك براي بابونه بين 6تا8 مي باشد. اصول كاشت وداشت: كشت بابونه توسط بذر وبدو صورت كشت مستقيم وغير مستقيم انجام مي گيرددركشت مستقيم كه بدوصورت پاييزه وبهاره مي باشدكه كشت پاييزه از عملكرد قابل توجهي برخورداراست. زمان مناسب براي كشت پاييزه نيمه دوم شهريور و براي كشت بهاره نيمه دوم اسفند است.مقدار بذر مصرفي بسته به كيفيت بذر،بين 3تا5  كيلوگرم در هكتار مي باشد.اين بذر بدليل سبكي و ريزي بيش از حد مي بايست با3  الي5 برابرحجم خود با ماسه بادي و يا خاك اره مخلوط شود و در سطح خاك در مواقعي كه باد نمي وزرد بطور يكنواخت پخش گردد و پس از آن با زدن يك غلتك سبك موجبات چسبيدن بذر به خاك فراهم شود. در كشت غيرمستقيم اواخر مهرماه زمان مناسبي براي كشت بذر در خزانه هواي آزاد است.نشاها 4تا 6هفته بعد(اواخر آبان تا اوايل آذر )آماده انتقال به زمين اصلي مي شوند.در كشت غير مستقيم براي هر هكتار زمين به0.5تا0.8كيلوگرم بذر نياز است.فضاي 30تا40سانتيمتر مربع براي هر بوته در زمين اصلي سبب توليد حداكثر مقدار محصول كل واسانس مي شود.علفهاي هرز تا قبل ازساقه زني بابونه مي توانند خسارت قابل ملاحظه داشته باشند كنترل علفهاي هرز بصورت شيميايي و مكانيكي صورت مي گيرددر كنترل شيميايي بهتر است با استفاده از علفكشهاي پيش رويشي وحداقل 3هفته يا يك ماه قبل از كشت صورت پذيرد.جهت استفاده دارويي واستخراج مواد موثره دارويي از بابونه بهتر است مبارزه با علفهاي هرز بصورت مكانيكي صورت پذيرد. برداشت: زمان مناسب براي برداشت گلها هنگامي است كه آنهاكاملا باز شده باشند.گلها را بايد حداكثربه همراه پنج سانتي متر از دمگل برداشت كرد. برداشت گل به همراه مقدار بيشتري دمگل ،سبب كاهش كيفيت اسانس مي شود.برداشت به موقه ،نقش عمده ايدر كميت وكيفيت اسانس گل بابونه داردوچنانچه گلها زودتر يا ديرتراز موعد مقرر برداشت شوند،كيفيت مواد موثره كاهش مي يابد. برداشت گل توسط كارگر هزينه زيادي در بر دارد وتنها در سطوح كوچك كشت امكان پذير است.در مقياس بسيار وسيع كشت ،برداشت به وسيله ماشينهاي برداشت گل بابونه صورت مي گيرد.گلها را بلافاصله پس از برداشتببايد خشك كرد.تاخيردر خشك كردن گل سبب تغيير رنگ انها ودر نتيجه سبب كاهش كيفيت اسانس مي شود.گلها رادرسايه ودر جريان هوا مي توان خشك كرد.در مقياس وسيع بايد از خشكن كن هاي الكتريكي براي خشك كردن گل هاذاستفاده شود.عملكرد گل بابونه تازه 5/0  تا2  تن در هكتاراست كه پس از خشك شدن،1/0تا4/0 تن گل خشك بدست مي ايد. گياه بابونه 150تا200 كيلوگرم در هكتار بذر توليد مي كندوبذر آن بمدت 2 تا3سال ازقوه رويشي مناسبي برخوردار مي باشدوچنانچه بذرهاي اين گياه درشرايط مناسبي نگهداري شود10تا15 سال قوه رويشي خود را حفظ خواهند نمود.   نام فارسي:                              آويشن نام علمي:Thymus vulgaris                           خانواده :                     Lamiaceae        نيازهاي اكولوژيكي: آويشن گياهي مديترانه اي ودر طول رويش به هواي گرم ونور كافي نياز دارد.اين گياه خشكي دوست وبه سهولت قادر است كم آبي وخشكي راتحمل كند.اويشن به حالت غرقابي حساس است واين امرموجب شدن گياه مي شود.خاكهاي سبك حاوي تركيبات كلسيم مناسب جهت كشت آويشن است.   pH  مناسب خاك براي كاشت آويشن5تا8 مي باشد. اصول كاشت وداشت: كشت آويشن از طريق بذريااز طريق رويشي امكان پذيراست.كاشت بذربصورت مستقيم وغيرمستقيم صورت مي گيرد.زمان مناسب براي كشت مستقيم بذر،فروردين ماه است.بذور بفاصله 40تا50 سانتي مترروي رديف وفاصله 50 سانتي متر بين رديف كشت مي شود.عمق كاشت حداكثر0.5 سانتي متر است وبراي هر هكتار زمين 5تا6 كيلوگرم بذر نياز است. كشت غير مستقيم بذر در نيمه دوم اسفد ماه در خزانه هواي آزادصورت مي گيردبراي هرهكتار زمين به 160تا240 هزار نشاء نياز است باكشت 500تا600گرم بذر با كيفيت مطلوب در خزانه هواي آزادمي توان به اين تعداد نشاء دست يافت.هنگامي كه ارتفاع نشاءها به10تا15 سانتي متر رسيد (اوايل تابستان)آنها رامي توان به زمين اصلي منتقل كرد. تكثير رويشي آويشن از طريق تقسيم بوته است فصل پاييز يا بهارزمان مناسبي براي اينكاراست بهترين روش براي ازدياد وتكثير آويشن تقسيم بوته است.وجين علفهاي هرز ضروري است درصورت آبياري زياد، پوسيدگي ريشه وبيماريهاي قارچي مشاهده مي شود. برداشت: در سال اول رويش فقط يكبار محصول رامي توان برداشت كرد.در حالي كه از سال دوم رويشبه بعد 2تا3بارمي توان اقدام به برداشت پيكر رويشي آويشن كرد.   نام فارسي:                                زوفا نام علمي: Hyssopus  officinalis                          خانواده :  Lamiaceae                          نیازهاي اكولوژيكي: مناطق گرم و خشک و نواحی جنوبی تپه ها مناطق مناسبی برای کشت زوفا می باشند. گیاه به خشکی مقاوم است لیکن در آغاز رویش همچنین پس از اولین برداشت به آب کافی نیاز دارد. پس از اولین برداشت چنانچه شرایط آب و هوائی مناسب باشد و آب کافی در دسترس گیاه باشد (در اواخر تابستان) گیاهان مجدداً به گل می روند زوفا به خاک خاصی نیاز ندارد و تقریباً در هر نوع خاک حتی خاکهای شنی و تهی از مواد و عناصر غذایی رشد می کند. برای کشت گیاه می توان از مناطق بیابانی استفاده نمود. در سطوح وسیع کشت از خاکهایی با بافت متوسط که حاوی ترکیبات کلسیم هستند باید استفاده کرد ماسه های بسیار نرم (ماسه های بادی) و خاکهای اشباع از آب برای کشت زوفا مناسب نیستند. PH مناسب برای زوفا بین 5 تا 5/7 مناسب است مواد و عناصر غذايي مورد نياز : زوفا را مي توان در هر نوع خاكي حتي خاكهاي تهي از مواد وعناصر غذايي كشت كرد.ولي براي كشت درمقياس وسيع وافزايش مواد موثره عناصر ومواد غذايي كافي ضرورت دارد.افزودن كودهاي حيواني به زمينهاي كه زوفا كشت ميشودمناسب نيست.ولي كاربرد كودهاي شيميايي به مقادير مناسب ،درتوليد مواد موثره تاثبر فراواني دارد. در فصل پائیز پس از اضافه نمودن 60 تا 80 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر، 60 تا 80 کیوگرم در هکتار اکسید پتاس شخم عمیقی به زمین زده می شود. در فصل بهار نیز قبل از کشت 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت به خاک اضافه نموده زمین را آماده کشت می‌کنیم. اصول كاشت وداشت: اوایل بهار (نیمه دوم اسفند) زمان مناسبی برای کشت زوفا است تاخیر در کاشت مناسب نیست و سبب کاهش جوانه زنی بذرها میشوند. فاصله بین ردیف ها به روش برداشت محصول و نوع ماشینهای برداشت بستگی دارد و معمولاً بین 50 تا 70 سانتی متر مناسب است. عمق بذر زوفا در موقع کاشت باید یک تا دو سانتی متر باشد. تعداد بذر در هر متر طول ردیف 120 تا 150 عدد و مقدار بذر برای هر هکتار زمین بین سه تا پنج کیلوگرم مناسب است. کشت مستقیم در زمین اصلی در بیشتر مواقع مورد استفاده قرار میگیرد . کشت ردیفی زوفا با استفاده از ردیف کار صورت میگیرد. پس از کاشت زمین را باید آبیاری نمود. چنانچه این گیاه در شیب ها کشت شود، جهت ردیف ها باید برخلاف جهت شیب زمین باشد. تذکر : البته زوفا را می توان با روش غیر مستقیم (کشت در خزانه) و یا حتی به رویش رویشی نیز تکثیر نمود، لیکن در اکثر مکانها برای تکثیر از روش مستقیم استفاده میشود. مبارزه با علف های هرز همیشه باید مورد توجه قرار گیرد. همراه با مبارزه شیمیایی با علف های هرز باید وجین مکانیکی نیز انجام داد.زمان مناسب برای وجین مکانیکی علف های هرز ایام گل دهی است. سوزاندن علف های هرز نیز در بعضی مواقع نتایج مطلوبی به همراه دارد. آفات و بيماريها : از بیماریهای قارچی زوفا سفیدک پودری است از دیگر آفتها تریپس (Thrips) است که ممکن است صدمه به گیاه وارد کند. برداشت  : اگر هدف از کاشت استفاده از پیکر رویشی آن برای ادویه باشد اوایل گل دهی باید برداشت شوند . اگر به منظور استخراج اسانس کشت شده باشد گیاهان را در مرحله گل دهی کامل (اوایل تابستان) باید برداشت نمود. برداشت باید از ناحیه فوقانی ساقه های چوبی صورت گیرد .اگر هنگام برداشت هوا خشک باشد و آفتاب شدید وجود نداشته باشد پیکر رویشی برداشت شده را می توان برای مدتی روی زمین قرارداد و پس از کاهش رطوبت آنها را با خشک کن الکتریکی دردمای 30 تا 35 درجه سانتی گراد خشک نمود. عملکرد پیکر رویشی در سال اول دو تا سه تن در هکتار و در سال دوم شش تا ده تن در هکتار می باشد که از آن به ترتیب 4/0 تا 8/0 و 5/1 تا 2 تن پیکر رویشی خشک بدست می آید. از هر هکتار زوفا کشت شده 8 تا 15 کیلوگرم اسانس بدست می آید. اگر هدف جمع آوری بذر باشد در اواخر تابستان (اوایل شهریور) هنگامی که بیش از 70 تا 80 درصد بذرها رسیدند زمان مناسبی برای جمع آوری بذرها است که باید توسط خشک کن الکتریکی در دما و زمان دقیق خشک نمود. زیرا درجه حرارت زیاد و زمان زیاد در خشک کن سبب کاهش قوه رویشی بذرها می شود. البته توصیه می شود بذرها به همراه پیکر رویشی خشک شوند. سپس بذرها را بوجاری و تمیز کرده و بسته بندی می کنند. عملکرد بذر با توجه به شرایط آب و هوایی و محل رویش بین 3/0 تا 6/0 تن در هکتار می باشد.     نام فارسي :                         هميشه بهار نام علمي : calendula officinalis                    خانواده:                             Asteraceae نيازهاي اكولوژيكي :  از آنجا كه منشأ آن نواحي گرم مديترانه اي است در طول رويش به گرما و تابش نور نياز دارد . به خوبي قادراست خشكي را تحمل نمايد درجه حرارت هاي پايين را بخوبي تحمل مي كند و براي مدت محدودي قادر به تحمل درجه زير صفر است. خاكهاي سنگي رسي مناسب نيست در خاك بايد عمل تهويه به سهولت انجام گيرد سطح زمين بايد كاملاً صاف باشد زيرا پستي و بلندي سبب آب ايستايي شده كه براي آن مضر است و خطر گسترش بيماريهاي قارچي را افزايش مي دهد . مواد و عناصر غذايي مورد نياز: زمينهاي كشت آن نبايد مواد آلي فراوان داشته باشد از اين رو اضافه كردن كودهاي حيواني به خاك بايد با دقت انجام  شود . ازت زياد مناسب نيست زيرا سبب تحريك رشد رويشي  وكاهش رشد زايشي آن ودر نتيجه كاهش تعداد گلها مي شود افزودن 60تا 80 kg  در هكتار فسفر و 80 تا 100 kg  در هكتار پتاس به خاك در فصل پاييز به هنگام آماده سازي زمين مفيد است . اصول كاشت و داشت : كاشت وتكثير آن توسط بذر است وبراي هر هكتار زمين 6 تا 8 كيلو گرم بذر با كيفيت مناسب لازم است . اواخر  زمستان (نيمه دوم اسفند)  زمان مناسبي براي كاشت مي باشد . بذور بصورت مستقيم در رديفهايي به فاصله 40 تا 50 سانتي متر و عمق 2_3 سانتي متر كشت مي شود براي تسريع و هماهنگي در رويش بذر ، آبياري زمين پس از كاشت ضرورت دارد .  چون دوره رويشي آن طولاني است بايد علفهاي هرز را در طول رويش 1 تا 2 بار وجين كرد . آفات وبيماريها :  قارچ لكه بركي و سفيدك آنرا تهديد مي كند و آفات مهم آن شب پره برگخوار است .برداشت : گلها از اواخر بهار باز شده و قابل برداشت مي شوند پس از چيدن گلها ، همواره گلهاي جديدي بوجود مي آيند بطوريكه برداشت گلها را مي توان تا قبل از بروز سرما همچنان ادامه داد .براي شروع  كار بهتر است گلها به همراه كاسبرگها برداشت شوند آنگاه كاسبرگها را از گلها جدا نمود و گلها را به سرعت خشك كرده ودر كيسه هاي مناسب بسته بندي مي كنند . مقدارمحصول گل خشك شده بدون كاسبرگ 350 تا 400 كيلوگرم در هكتار خواهد بود .       نام فارسي :                         گل گاو زبان  نام علمي : Borago  officinalis                     خانواده:              Boraginaceae                                                                                                                                                    نياز هاي اكولوژيكي : به احتمال زياد بومي مديترانه است ولي برخي محققين عقيده دارند بومي خاورميانه است كشت وكار توسط عربها در جنوب اسپانيا در قرون وسطي معرفي شد.در بسياري از مناطق اروپا ، غرب آسيا و امريكاي شمالي مي رويدو زمينهايي كه تحت تابش ملايم خورشيد باشند را ترجيح مي دهد و آفتاب شديد ممكن است گياه را به حالت رزت درآورد . در خاكهاي معمولي رشد ميكند. اصول كاشت و داشت : تكثير به سه طريق زير است : تقسيم ساقه زير زميني در بهاركاشت قلمه درماسه  هنگام پاييز فاصله رديفهاي كاشت  50 تا 70  cm  و روي رديف 20  تا 30 cm   تاريخ كاشت بذر اواخر اسفند تا خرداد ماه است ميزان بذر كشت مستقيم 5  تا 7  kg در هكتار است ريشه آن به كود دامي نپوسيده بسيار حساس است .  برداشت : بخش هاي هوايي براي اهداف دارويي در ابتداي گلدهي از خرداد تا شهريور جمع آوري شده و در سايه خشك مي شود برگها وبه مقدار كمتر گلها ، اندام هواييهستند كه مورد استفاده قرار مي گيرند برگها در اوايل مرحله گلدهي جمع آوري مي شوند برگهاي كه لكدار يا آفت زده باشد دور ريخته مي شود بايد دقت داشت كه چيدن برگها فقط در روزها ي آفتابي يعني زماني كه خشك است انجام مي گيرد. عملكرد 1500 تا 2500 كيلو گياه خشك مي باشد .   نام فارسي :                       شيرين بيان                     نام علمي :                         Glycyrrhiza glabra L.     خانواده : Fabaceae                  نيازهاي اكولوژيكي: به هواي گرم و آفتابي كافي در طول رويش نياز دارد ريشه در خاكهاي شني با ضخامت زياد گسترش زيادي يافته و وعملكرد آن نيز افزايش مي يابد .شيرين بيان گياهي نور پسند است و نور كافي سبب افزايش مواد موثره ريشه مي شود و به آب ومواد وعناصر غذايي كافي نياز دارد .در مرحله گلدهي آب كافي بايد در اختيار گياه قرار گيرد زمينهاي شني با لايه هاي ضخيم خاك و غني از تركيبات كلسيم براي كشت آن مناسب است .pH خاك  5/5 تا2/8 مناسب است . مواد وعناصر غذايي مورد نياز: مواد و عنصر كافي نقش عمده اي درافزايش عملكرد ريشه و مقدار مواد موثره آن دارد فصل پاييز افزودن 30 تا40 تن در هكتار كودهاي حيواني كاملاً پوسيده به زمينهاي كه شيرين بيان كشت مي شوند مناسب است و سبب افزايش عملكرد ريشه مي شود . كاشت : توسط بذر و يا از طريق رويشي تكثير كرد از آنجا كه بذر شيرين بيان پوسته ضخيمي دارد و باعث كاهش قوه ناميه بذر مي شود قبل از كاشت بايد خراشهاي مناسبي در سطح پوسته ايجاد كرد .تكثير توسط بذر به دو روش مستقيم و غير مستقيم انجام مي گيرد .  كشت مستقيم : اوايل بهار زمان مناسبي براي كشت مستقيم بذر در زمين اصلي است بذر مورد نياز براي هر هكتار زمين 12 تا 15 kg  است . فاصله رديفهاي كاشت از يكديگر 60 cm  و عمق كشت 2 تا 3 cm  مناسب است . كشت غير مستقيم: درزمان مناسب بذرها را درخزانه هواي آزاد كشت مي كنند.دراواسط پاييز اقدام به انتقال نشاءها به زمين اصلي مي شود.براي هر هكتار به30 هزار نشاء نياز است. تكثير رويشي: تكثير رويشي از طريق تقسيم ريشه انجام مي گيرد.در هر هكتار زمين به 40 تا 70 هزار قلمه ريشه اي نياز است. برداشت: درزمان مناسب براي برداشت ريشه فصل پاييزپس از خشك شدن اندامهاي هواي براثرسرماست.ريشه ها را در سطوح كوچك كشت با،دست ولي در مقياس وسيع با ماشينهاي مخصوص ،برداشت مي كنند. چنانچه شيرين بيان به روش رويشي تكثير شده باشد سه تا چهار سال ولي اگر تكثير توسط بذر انجام گرفته باشد پنج تا شش سال پس از كاشت ميتوان ريشه را برداشت كرد.   نام فارسي:                          به ليمو نام علمي:                           lippia chtriodora خانواده :                             verbenaceae   نيازهاي اكولوژيكي: به ليمو براي رشد به هواي گرم،نورفراوان ورطوبت بالا نياز دارد وبه سرما حساس مي باشد واز بادهاي شديد بايد مصون بماند..براي رشد به خاك هايي با بافت سبك ولومي نيازمند است و اسيديته خاك مناسب براي اين گياه 6- 5 ذكر گرديده است. كاشت: تكثير به ليمو به آساني در تابستان بوسيله قلمه صورت مي گيرد و بهتر است جهت ريشه دار شدن قلمه ها آنها را مدتي در زير سايبان قرار دهيم . زمان كاشت قلمه ها اوايل بهار بعد از رفع سرماي مي باشد. براي يك هكتار به 17000 هزار قلمه نياز است.نياز اين گياه به عناصري چون نيتروژن وپتاسيم بيشتراز ساير عناصر مي باشد. برداشت: زمان برداشت اين گياه خرداد تا شهريورماه مي باشد كه برگها و سرشاخه هاي گلدار گياه جمع آوري مي شود. حتي الامكان از شكسته شدن برگها در طي عمليات برداشت وخشك كردن جلوگيري شود.   نام فارسي :                            گل محمدي نام علمي :        Rosa damascena                  خانواده :                                 Rosaceae   نيازهاي اكولوژيكي: ازشاخص ترين صفاتي كه در گل محمدي مي توان ذكر كرد سازگاري اين گياه به خشكي است گل محمدي گياهي است كم توقع وبسيارمقاوم كه اغلب شرايط آب وهواي رابه خوبي تحمل مي كند طالب مكانهاي آفتابي بوده و نسبت به كم آبي مقاوم است،و درزمان گلدهي هر 15روز يكبار و بعد از برداشت هر30روز يكبار در فصل رشد آبياري مي شود.در هنگام تشكيل جوانه گل يا رشد رويشي اوليه به يخبندان حساس بوده وباعث خسارت زياد مي شود.درجه حرارت بالاو بادهاي خشك وگرم باعث رسيدن و باز شدن بيش از موعد گلها وكاهش دوره گلدهي و تركيبات اسانس گل مي شود.بهترين خاك براي كشت گل محمدي خاكهاي شني رسي كه داراي بافت نسبتا سبكي هستند مي باشد.    مواد و عناصر غذايي مورد نياز: عمده ترين كود مورد نيازبراي رشد گل محمدي كود فسفر وازت است.استفاده از كود اوره به ميزان 150-200 كيلوگرم وتركيبات فسفردار به ميزان 200-300 كيلوگرم در هكتار توصيه مي شود.استفاده ازكودهاي شيميايي منوط به آناليز خاك مي باشد.همچنين استفاده از كودهاي حيواني به ميزان 30-40 تن درهكتار توصيه مي گردد. كاشت : تكثير اين گياه از طريق پاجوش، قلمه و تقسيم بوته مي‌باشد. عمليات تكثير در مرحله خواب و استراحت گياه صورت مي‌گيرد. عمده‌ترين روش تكثير از طريق پاجوشهاي ريشه‌دار صورت مي‌گيرد بدين ترتيب كه پاجوشهاي ريشه‌دار را از پايه مادري جدا كرده و پس از آماده‌سازي زمين گودالهاي به عمق 50-60 سانتي متر ايجاد نموده به طوري كه فاصله بين رديفها 2.5 تا3  متروروي رديف 80 تا100 سانتي متر باشد كه در اينصورت تعداد پاجوش يا قلمه مورد نياز 5000-3500 اصله خواهد بود. عمليات كشت در دو فصل صورت مي‌گيرد. يك مرحله اواخر پاييز بعد از خزان كردن پايه‌هاي مادري و يك مرحله هم در بهار قبل از بيدار شدن پايه مادري.كشت پاييزه بر كشت بهاره برتري دارد. زيرا امكان استفاده از نزولات جوي را بيشتر و استقرار بهتر نهالها را باعث شده و خطر گرماي بهار را در عدم استقرار نهالها كاهش مي‌دهد.   ازسال دوم نياز به عمليات هرس مي باشد .از سال ششم كم كم ميزان توليد گل كم مي شود ودر سال هشتم بوته ها از فاصله 10سانتي متري سطح زمين كف برمي شوند.  آفات وبيماريها: مهمترين بيماري كه گلستان ها به آن مبتلا مي شوند سفيدك بوده و بهترين زمان مبارزه با سفيدك دراواخر تابستان و اوايل پاييز مي باشد.   برداشت:  بهترين زمان برداشت گل بايستي از صبح زود شروع شده و حداكثر تا ساعت 11 به پايان برسد. زيرا از ساعت 12 به بعد معمولا حدود 30 درصد ميزان  اسانس موجود كاهش مي يابد.گل نيمه باز بالاترين راندمان توليد را داراست وبا توجه به فساد پذيري بالاي گلهاي چيده شده مي توان گلها را با استفاده از آب خنك (15-12) درجه سانتيگراد تا مدت 12 ساعت نگهداري نمود. حداكثر بازده گل محمدي در سالهاي چهارم ،پنجم و ششم است.عملكرد گل محمدي حدود 6-5 تن در هكتار است كه دربرخي از كشت هاي آبي به 10تن در هكتار نيز مي رسد.  و از هر 3 تن گل تر يك كيلوگرم اسانس و 15 كيلو گرم گلاب به دست مي آيد.                نام فارسي :                            شبت ( شويد ) نام علمي: Anethum graveolens                        خانواده :چتريان Asteraceae                   نيازهاي اكولوژيكي : گياهي مديترانه ا ي تقريباً در تمام دنيا مي رويد در طول رويش بخصوص در مرحله نمو گلها و توليد ميوه به هواي گرم و نور كافي نيازاست .به سرما حساس نيست و در نور ودرجه حرارت هاي پايين قادر به رويش است و تا قبلاز گلدهي از رشد ونمو وسيعي برخوردار است در طول رويش به مقادير فراوان آب نياز دارد و در مناطقي بايد كشت شود كه امكان آبياري گياهان باشد . شبت در هر خاكي به استثناء خاكهاي بسيار سبك و تهي از مواد و عناصر غذايي و خاكهاي سنگين رسي مي توان كشت كرد خاكهاي مناسب كشت ،خاكي با بافت متوسط و با رطوبت كافي است . مواد وعناصر غذايي مورد نياز :  عناصر غذايي كافي در عملكرد محصول بذر ، مقدار و كيفيت اسانس موثر است ازت تأثير عمده اي بر رشد گياه دارد اگر از پيكره رويشي استفاده  شود ازت نقش عمده اي بر افزايش عملكرد اندام رويشي دارد .اگر هدف از كشت ، ميوه باشد ازت به مقدار كمتر و اكسيد فسفر (سوپر فسفات تريپل) به مقداربيشتر نقش عمده اي در افزايش عملكردآن دارد . كاشت :  زمان و نحوه كاشت شبت به چگونگي استفاده از آن دارد (بذر يا پيكره رويشي ) واگر هدف از كاشت جمع آوري بذر و استخراج اسانس از پيكره رويشي باشد زمان مناسب كاشت اوايل بهار است در اينصورت عملكرد بذر افزايش مي يابد در صوتي كه هدف مصرف ادويه وسبزي باشد ازواسط فروردين تا اواخر ارديبهشت زمان مناسب كشت است . عمق بذر5 /1  تا  2 cm  مناسب است مقدار بذر مورد نياز نياز راي هر هكتار 14 تا 18 ‌ kg است . در طول رويش گياه به مبارزه با علفهاي هرز ضرورت دارد ودر افزايش عملكرد محصول موثر است . آفات وبيماريها :  شته ها مهمترين آفات شبت هستند از مهمترين بيماريهاي قارچي مي توان لكه سياه شبت را نام برد . برداشت :  زمان مناسب  برداشت پيكر رويشي قبل از ساقه دهي است گياهان را بايد حداكثر از فاصله 25 تا 35 cm    از سطح زمين برداشت كرد .مقدار محصول پيكر رويشي خشك شبت 3/0  تا 5/0 تن درهكتار است كه از چهار تا شش تن گياه تازه بدست مي آ يد . مقدار محصول بذر 7/0 تا 8/1 تن در هكتار است بذرهاي شبت بطور يكسان نمي رسند بذرهاي رسيده با كوچكترين ضربه اي به اطراف پراكنده مي شوند .از اين رو برداشت به موقع بذر نقش عمده اي در افزايش عملكرد دارد .     نام فارسي :                          ختمي دارويي نام علمي :Althea officinalis                      خانواده :malvasea                    نيازهاي اكولوژيكي : هواي گرم و رطوبت كافي نه تنها براي رويش آن مناسب است بلكه در افزايش كيفيت و كميت مواد موثره آن تأثير مطلوبي دارد .خاكهاي سبك ، عميق وحاوي تركيبات هوموسي براي كشت ختمي مناسب است. مواد و عناصر غذايي مورد نياز: كودهاي حيواني پوسيده نقش عمده اي در افزايش عملكرد برگ ،ريشه و مواد موثره اينگياه دارد از اين رو توصيه مي شود در فصل پاييز هنگام آماده سازي زمين 20 تا 30 تن كود حيواني پوسيده به زمين اضافه شود .چنانچه زمين از مواد وعناصر غذايي نمي باشد ودر صورت عدم استفاده از كود حيواني توصيه مي شود 30 تا 40 kg در هكتار ازت ،50 تا 60  kgدر هكتار اكسيد فسفر و 80تا 100 kg   در هكتار اكسيد پتاس بعنوان مقادير پايه در اختيار گياه قرار گيرد . اصول كاشت وداشت: توسط بذر يا از طريق رويشي مي توان تكثير كرد تكثير با بذر مناسبتر است . بذرهاي تازه اين گياه قوه رويشي نامناسبي دارند ، از اين رو براي كاشت بايد از بذرهاي 2 تا3 ساله استفاده كرد . تكثير توسط بذر به دو روش مستقيم و غير مستقيم انجام مي گيرد . كشت مستقيم : فصل بهار (نيمه اول فروردين )زمان مناسب كشت است براي هر هكتار 5 تا 6 kg  بذر نياز است فاصله رديفها 60 تا 70 cm  و عمق بذر 1 تا 2 cm  مناسب است . كشت غير مستقيم : اوايل  تابستان زمان مناسب براي كشت در خزانه هواي آزاد است . بذر مورد نياز براي هر هكتار 1 kg  است سه ماه پس از سبز شدن نشاء ها را به زمين اصلي منتقل كرده  فصل پاييز زمان مناسبي براي انتقال آنها به زمين اصلي است . تكثير رويشي : اوايل پاييز زمان مناسبي براي تكثير رويشي است. درتكثير فاصله رديفها از يكديگر 60 cm  و فاصله دو بوته در طول رديف 50 cm   مناسب است.چون  تكثير رويشي هزينه زيادي دارد فقط در سطوح كوچك از اين روش استفاده مي شود .در طول رويش گياهان ،بايد 2 تا 3 بار علفهاي هرز را وجين كرد ختمي دارويي به اكثر علف كشها حساس است . آفات و بيماريها : از بيماريها مهم دارويي مي توان به زنگ ختمي و قارچ عامل بوته ميري نام برد. برداشت : به علت وجود مواد موثره در اندامهاي مختلف مانند گلها ، برگها ،شاخههاي جوان و ريشه ها در زمان مناسب نسبت به برداشت هر يك بايد اقدام كرد . برگها را بايد در طول تابستان برداشت كرد.پس از برداشت آنها خشك وبسته بندي مي نمايند از هر 4 تا 6 kg  برگ تازه 1 kg   برگ خشك بدست مي آيد از هر 7 kg   گل تازه 1 kg  گل خشك بدست مي آيد . برداشت ريشه ها در صورت مساعد بودن هوا در فصل پاييز سال دوم رويش انجام مي گيرد وپس از خارج كردن ريشه ها از خاك ،  آنها را بايد تميز و ريشه هاي ساير قسمتهاي پوسيده را از آن جدا كرد ريشه هاي ضخيم ،نرم و ريشه هايي كه مقدار كمتري ريشه هاي فرعي دارند از نظر كيفيت وكميت مواد موثره مطلوب هستند و در صنايع دارويي ا زاهميت خاصي برخوردارند پس از شستن ريشه ها با آب جار ي، پوست آنها را بايد جدا كرد سپس آنها را قطعه قطعه وخشك نمود . عملكرد سالانه ريشه خشك 1 تا 5/1 تن در هكتار و عملكرد برگ خشك 4/0 تا 5/0 تن در هكتار و مقدارمحصول گل خشك 8/0 تا 1/0 تن در هكتار است عملكرد بذر 2/0 تا 5/0 تن د رهكتار است .     نام فارسي :                             پنيرك نام علمي :                            Malva  sylvestris  L. خانواده :                      Malvaceae     نيازهاي اكولوژيكي : پنيرك در طول رويش به آب فراوان نياز دارد خاكهايي كه اين گياه در آن كشت مي شود بايد ضخامت زيادي داشته باشد . مواد وعناصر غذايي مورد نياز : پنيرك در طول رويش به مقادير متوسطي ازت ، فسفر و پتاس نياز دارد . اسول كاشت وداشت: تكثير پنيرك توسط بذر وبصورت رديفي انجام مي گيرد اواخر اسفند تا اوايل فروردين زمان مناسبي براي كشت مستقيم پنيرك است براي هر هكتار زمين به 3 تا 4 kg  بذر با كيفيت مطلوب نياز است . اين گياه به اكثر علفكشها حساس است از اين رو درطول رويش به 2 تا3 بار بايد اقدام به وجين مكانيكي علفهاي هرز نمود .آبياري منظم و به موقع نقش عمده اي در افزايش عملكرد دارد.   آفات و بيماريها : قارچ عامل بيماري زنگ ا زبيماريهايي است كه در تمام مراحل رويش ،گياهان را تهديد مي كند. برداشت : در روزهاي آفتابي و خشك اوايل تابستان ، بتدريج به برداشت گلهاي پنيرك به همراه كاسبرگها اقدام مي شود . بهترين زمان براي برداشت برگها هنگامي است كه گياهان به گل مي روند . دراين مرحله برگها بيشترين مقدار مواد موثره را دارند .گلها را پس ازبرداشت بايد به ضخامت 2 تا  3 بند انگشت بر روي هم قرار داد تا خشك شوند قرار دادن گلها در آفتاب بايد خود داري كرد .نسبت گل و برگ تازه به خشك به ترتيب 6 به 1 و 5 به 1 مي باشد .