ورمی کمبوست
|
X تبلیغات در بلاگ اسکای |
آشنایی با کرم Eisenia Foetida
خداوند بیش از 3000 نوع کرم خاکی آفریده است که چند نوع آن با مابقی تفاوت دارد، مابقی با تولید مثل سالی یک بار، مبادرت به شخم زدن و جابجایی خاک میکنند و لیکن چند نوع معدود دیگر با ویژگی خاصی نجات دهنده محیط زیست انسانها و تامین کننده غذای سالم آنها هستند، یکی از اینها، کرم خاکی آیزینیا فوتیدا Eisenia Foetida است که در زبان فارسی به کرم قرمز خاکی حلقوی بارانی و در سطح بینالمللی به کرم قرمز کالیفرنیاییRed Worm California معروف است.
آشنایی با کرم Eisenia Foetida
خداوند بیش از 3000 نوع کرم خاکی آفریده است که چند نوع آن با مابقی تفاوت دارد، مابقی با تولید مثل سالی یک بار، مبادرت به شخم زدن و جابجایی خاک میکنند و لیکن چند نوع معدود دیگر با ویژگی خاصی نجات دهنده محیط زیست انسانها و تامین کننده غذای سالم آنها هستند، یکی از اینها، کرم خاکی آیزینیا فوتیدا Eisenia Foetida است که در زبان فارسی به کرم قرمز خاکی حلقوی بارانی و در سطح بینالمللی به کرم قرمز کالیفرنیاییRed Worm California معروف است.
این کرم با تولید مثل هر هفته، با ویژگی داشتن 70 درصد پروتئین در مقایسه با 22 درصد پروتئین گوشت قرمز یعنی بیش از سه برابر و همچنین دارای امگا 3 یکی از مخلوقات نادر خداوند از لحاظ مواد غذایی میباشد.علاوه بر این فضولات این کرم کودی بنام کرمیکمپوست با خواص منحصر بفردی است که در ادامه خواص آن ارائه خواهد شد. این کرم در سال 1942 میلادی شناسایی شده است و از سال 1979 میلادی با آن کسب و کار میشود.
مشخصات فیزیکی:
| قرمز مایل به قهوهای | رنگ |
| 1.5cm – 4.5 cm | طول |
| 0.5gr – 2.1gr | وزن |
| 3 تا 6 سال | دوره زندگی |
زیستگاه اصلی:
کرمها قادر به تحمل دما و یا گرمای زیاد و یا کم نیستند، بطوریکه در سرمای زیر نقطه یخبندان در طی چند ساعت همگی آنها از بین میروند. همینطور بیشتر آنها در صورتیکه حرارت محیط بمدت چند روز به بیش از 25 درجه سانتیگراد برسد قادر به ادامه زندگی نخواهند بود و معمولاً برای مقابله با حرارتهای نامتناسب به دالانهای زیر زمینی خود پناه میبرند.
شرایط آب و هوایی فصول مختلف در واکنش عمودی و افقی کرمهای خاکی دخالت مستقیم داشته و نه تنها در یک دوره سالیانه بلکه در طول شبانه روز نیز تعداد فعالیت و حرکت عمودی و افقی آنها اختلافات زیادی از خود نشان میدهند. به طوری که در طول شبانه روز هنگام طلوع و غروب آفتاب فعالیت کرمها در سطح خاک بیشتر میشود و به همین ترتیب در فصولی که آب و هوا تعادل بیشتری دارند، تعداد و جمعیت کرمهای خاکی در سطح افزایش یافته و در مقابل در فصولی که شرایط نامناسب میشود این جانوران دورههای سکون اختیاری برای خود انتخاب میکنند(نمودار اقلیمی).

همانطور که در نمودار مشخص شده است در ماههای دی و بهمن و ماههای تیر تا شهریور کرمها عمق بیشتری را برای زندگی خود انتخاب مینمایند.
مصارف کرم:در سایر کشورها از این کرم بدلیل داشتن پروتئین 70 درصدی در موارد زیر استفاده میشود:
1. مصرف پروتئینی انسانی:در سایر کشورها از جمله در کشور آمریکا غذای مصرفی مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهای پختنی، انواع نوشیدنی و ... به عنوان مثال از گرانترین غذاهای فروشگاههای زنجیرهای مک دونالد میباشد[1]، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن هدف نمیباشد. (خود کرم به عنوان پروتئین)
2. مصرف پروتئینی حیوانی:با توجه به ازدیاد جمعیت و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم، تولید و پرورش دام، طیور و آبزیان، نقش اساسی در تامین نیازهای مردم و تقویت بنیه اقتصادی روستاییان و کشاورزان را دارد.در این میان تغذیه دام، طیور و آبزیان با کرم خاکی به عنوان ماده غذایی دارای پروتئین زیاد باعث افزایش کیفیت محصولات شده و نیاز کشور به واردات محصولاتی چون دان مرغ، انواع مکملهای غذایی دام و آرد ماهی را کاهش میدهد. از این گونه برای اولین بار در قرن 18میلادی برای تغذیه دام و طیور استفاده شد.امروزه در تغذیه مرحله لاروی آبزیان، تمایل به استفاده از غذای زنده وجود دارد، زیرا در بسیاری از موارد، دانش بشری هنوز قادر به تامین مصنوعی کلیه نیازهای غذایی لارو نبوده و پوشش این نیاز با غذای زنده راه حل مطلوب و مطمئنی است.مهمترین غذای زنده مصرفی کرمخاکی است که درصد پروتئین آن بیش از سایر گونههاست و علاوه بر آن دارای امگا3 نیز میباشد.استفاده از این گونه به جای محصولات جانبی علاوه بر افزایش درصد رشد و کیفیت گوشت، از نظر اقتصادی نیز بهصرفهتر است و تولید آن نیاز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژلهای به دریای خزر و کاهش کیلکا به عنوان ماده اصلی آرد ماهی و افزایش قیمت آرد ماهی و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش می دهد[2].
3. به عنوان مواد اولیه در تولید لوازم آرایشی و بهداشتی:همانطور که قبلا هم گفته شد این کرم به دلیل داشتن پروتئین و امگا3 فراوان به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده محصولات آرایشی و بهداشتی میباشد.در سال 1985 شرکت DOVE برای اولین بار استفاده از این کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولین سری محصولات خود با عنوان جوان کنندگان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بیشتر شرکتهای پیشتاز در این صنعت با تولید انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهای روشن کننده و تقویتی و ... استمرار به تولید با این کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در این بین میتوان به محصول شرکتFace-Lift با نام تجاری G2G اشاره نمود که یکی از گران قیمتترین محصولات آرایشی جهان میباشد.
4. به عنوان مواد اولیه در تولید دارو:از جمله یکی از مهمترین مصارف جدید این کرم که به کمک صنعت داروسازی و پزشکی آمده تولید محصولات دارویی و پزشکی می باشد، که داروهای مکمل غذایی، انواع آرامش بخشها، داروهای ضد سرطان را شامل میشود.
فضولات کرم:این کرم، در روز بیش از وزن خود غذا میخورد و 60 تا 90 درصد آن را به فضولاتی به نام کود کرمیکمپوست تبدیل میکند و این کود دارای حداقل 5 خاصیت زیر است:
1. بی بو است.
2. مانع از ایجاد علف هرز میشود.
3. استفاده از این نوع کود، کیفیت محصولات کشاورزی را نسبت به کود شیمیایی عملاً حدود 50 درصد و کمیت (تعداد در واحد سطح) آنها را نیز چیزی در حدود 20 تا 70 درصد افزایش میدهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقی ماندن کود شیمیایی در مواد غذایی را ندارد. با توجه به تولید حدود 100 میلیون تن تولیدات کشاورزی در سال 1386، معادل 20 میلیون تن افزایش محصول بدون هزینه در پی خواهد داشت.
4. بدلیل خاصیت اسفنجی کود تولید شده در نگهداشت آب و آزاد سازی تدریجی آب موجود، از این کود به همراه فنّاوری خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخیزی زمینهای شورهزار، شیمیایی شده، کوهپایه و غیرقابل کشت میشود
5. از همه مهمتر، بدلیل فقدان هر نوع مواد شیمیایی، محصول کشاورزی تولیدی با استفاده از این کود، ارگانیک است و قیمت محصول کشاورزی ارگانیک در سطح جهانی، بین 2 تا 5 برابر قیمت محصول کشاورزی عادی است. این صنعت با توجه به اینکه در حفظ و استفاده بهینه از محیط زیست و کاهش هزینههای حمل و نقل و دفع زبالهها و فضولات نقش قابل توجهی دارد میتواند در پیشرفت اقتصاد و توسعه پایدار کشور بسیار مفید باشد. در حال حاضر کشورهای کانادا، ایتالیا، ژاپن، فیلیپین، آمریکا و هند کارخانههای زیادی را در زمینه این صنعت و مخصوصا سامانههای بازیافت در ابعاد وسیع به اجرا درآوردهاند و از منافع آن بهرهمند شدهاند. این صنعت در زمینه کشاورزی، باغداری و تولید چای کمپوست کاربردهای فراوانی دارد. هرکشور سالانه میلیونها تن زباله تولید میکند که منبع بسیار با ارزشی برای تولید ورمیکمپوست و خلق ارزش است.
به عنوان مثال هند سالانه 25 میلیون تن زباله تولید میکند که درصد قابل توجهی از آن به کود ورمیکمپوست تبدیل میشود. هم اکنون در کانادا هر هفته 75 تن زباله توسط ورمیکمپوست بازیافت میشود. شرکت American Earthworm Company در سال 1978 اولین کارخانه خود را با ظرفیت 500 تن در ماه راهاندازی کرد و شرکت Aoka Sangyo Co. Ltd در ژاپن نیز سه کارخانه 1000 تن در سال دارد که ضایعات صنایع غذایی را به ورمیکمپوست تبدیل مینماید. در حال حاضر 3000 کارخانه ورمی کمپوست در ژاپن وجود دارد که هر یک ظرفیت 5 تا 50 تن در ماه دارند. اکنون نوبت ایران است تا وارد صنعت ورمی کمپوست و فنّاوریهای تجاری آن شود.
تغذیه خوراک کرم:همه نوع زبالهتر شهری و فضولات حیوانی بجز مواد سنگی، شیشهای، پلاستیکی، فلزی و گوشتی خام و چربی، غذای این کرم میباشد. به همین دلیل اسم دیگر این کرم، کرم آشغالخوار است. در ایران هر شهروند ایرانی روزی 700 گرم و هر روستایی روزی 300 گرم زباله خانگی تولید میکند که 70 درصد آن خوراک این کرم میباشد. و هر روستایی روزی 400 گرم فضولات حیوانی تولید میکند که 100 درصد آن خوراک این کرم میباشد. این کرم حداقل معادل وزن خود در روز غذا میخورد و 60 تا 90 درصد آن به کود تبدیل میشود و مابقی غذای خورده شده برای تکثیر و افزایش وزن و تعداد کرم مصرف میشود

محل های دفن زباله در سر تا سر جهان سر زیر شدن است . دیگری به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله پیدا کرد . بنابراین انسان می خواهد که محل های دفن زباله کنونی را نگه داشته و روش های جایگزینی مقابله با زباله را گسترش دهند . یک به یک ما از مقابله خلاقانه با آشغال های حیاطمان عاجز شده ایم و شهرها دیگر قابلیت حمل برگ ها و علف های چیده شده را ندارند .
تقریباً یک سوم فضای محل های دفن زباله با مواد زائد آلی حاصل از حیاط ها و آشپزخانه های ما احاطه شده است . حالا فرض کنیم که بتوانیم از این منبع عظیم به عنوان مواد اولهی تهیه ماده ای استفاده کنیم که باعث پویایی و حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای در سر سبزی محیط اطراف ما و از همه مهمتر ازدیاد محصولات کشاورزی شود .

محل های دفن زباله در سر تا سر جهان سر زیر شدن است . دیگری به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله پیدا کرد . بنابراین انسان می خواهد که محل های دفن زباله کنونی را نگه داشته و روش های جایگزینی مقابله با زباله را گسترش دهند . یک به یک ما از مقابله خلاقانه با آشغال های حیاطمان عاجز شده ایم و شهرها دیگر قابلیت حمل برگ ها و علف های چیده شده را ندارند .
تقریباً یک سوم فضای محل های دفن زباله با مواد زائد آلی حاصل از حیاط ها و آشپزخانه های ما احاطه شده است . حالا فرض کنیم که بتوانیم از این منبع عظیم به عنوان مواد اولهی تهیه ماده ای استفاده کنیم که باعث پویایی و حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای در سر سبزی محیط اطراف ما و از همه مهمتر ازدیاد محصولات کشاورزی شود .
ملاحظه می نمائید که این مطلب یکی از مهمترین شاخه های صنعت در طی سالیان اخیر می باشد .
موضوع پروژه اینجانب در باره کمپوست یعنی ماده حاصله از فرآیند تبدیل زباله به ماده ای است که می تواند کمک شایانی به جامعه بشری در زمینه کشاورزی کند .
کمپوست چیست ؟ ( تعاریف و توضیحات اولیه درباره کمپوست )
کمپوست عبارت اس از بقایای گیاهی و حیوانی زباله های شهری یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند . بطوریکه مواد سمی آن از بین رفته مواد پودر شده و شکل اولیه خود را از دست داده باشند .
برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بری ها ، زباله شهری ، بقایای کشتارگاه ها و کارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیر آوندی استفاده کرد .
بطور کلی کمپوست از نظر مواد غذایی ضعیف هستند (به استثنای بقایای کشتارگاه ها و کارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت قوی می باشند . )
کمپوست محصول یک فرآیند بیوتکنولوژیکی و به عبارت دیگر استحاله مواد آلی است که توسط تعداد کثیری میکرو ارگانیزم های هوازی گرما دوست در داخل توده ای زباله در مجاورت حرارت و رطوبت و اکسیژن انجام می گیرد و با ایجاد 60 تا 75 درجه سانتیگراد گرما و تشکیل آنتی بیوتیک ها در حین عمل پاستورایزاسیون انجام گرفته و عوامل بیماری زا و بذر علف های هرز از بین می رود .
کمپوست محصول نهایی و نمونه ای پیچیده از فرآیند تغذیه است که شامل صدها موجود زنده متفاوت مانند باکتری ها ، قارچ ها ، کرم ها و حشرات می باشد . آنچه که پس از مواد آلی تجزیه شده این موجودات باقی می مانند ، ماده ای عنف و خاکی است که برای رشد گیاهان بسیار مناسب است .
کمپوست (کود حاصل از زباله ) یکی از بهترین مالچ های ( کاه و برگی که برای حفظ گیاه دور آن می ریزند ) اصلاح کننده خاکی است که می توان از آن به جای کودهای تجاری استفاده نمود خصوصیت ویژه کمپوست ارزان بودن آن است .
کمپوست سازی تکرار نابودی مواد و نظام عادی طبیعت در سطح جنگل ها را نشان می دهد .
در هر چمنزار ، جنگل و باغی ، گیاهان می میرند ، به زمین افتاده می پوسند .
این گیاهان به تدریج بوسیله موجودات زنده موجود در خاک تجزیه می شوند و سرانجام به این بخشهای گیاه به صورت ذرات قهوه ای رنگ جنگل تبدیل می شوند که به این ماده غنی رد اصطلاح هوموس می گویند .
هوموس خاک را سبک و ترد می کنند . هدف ما در ایجاد کمپوست ، تولید هوموس می باشد .
کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیکی جانداران ذره بینی است که توانایی شکستن مولکول های درشت مواد آلی را دارا می باشند . این فعالیت سبب تولید ترکیبات هوموسی شده که به راحتی توسط گیاه جذب می شود[1] .
مواد موجود در کمپوست و توصیه های لازم جهت داشتن کمپوست جذب
تقریباً هر ماده ای برای ساخت توده کمپوست مناسب می باشند . توده کمپوست به نسبت مناسبی از مواد غنی کربنی یا ( مواد قهوه ای رنگ ) ، نیتروژنی یا ( مواد سبز رنگ ) احتیاج دارد .
در بین مواد قهوه ای رنگ برگهای خشک ، کاه و خورده های چرب وجود دارد . مواد نیتروژنی سبز رنگ و تازه هستند . مانند علف های کوتاه شده و ته مانده غذای آشپزخانه .
ترکیب نوع خاصی از مواد یا تغییر نسبت آن ها می تواند در سرعت تجزیه تغییراتی را ایجاد کند . دسترسی به بهترین ترکیب که از تجزیه بدست می آید ، امری بسیار مهم در این پروسه است .نسبت ایده آل این مواد 25 بخش قهوه ای به یک بخش مواد سبز است .
درصد زیاد کربن باعث تجزیه آهسته مواد شده در صورتی که درصد زیاد نیتروژن ، پروتئین تولید می کند . برگ ها درصد زیادی از مواد باغی را تشکیل می دهند . این برگها سرشار از مواد معدنی می باشند که از ریشه در خت بدست آمده و منبع طبیعی کربن می باشند .
برگ درختان بلوط ، ماگنولیای جنوبی ، درخت های راش برای کمپوست سازی بسیار سفت و گوشتی هستند . در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانند بسیار سفت و گوشتی هستند.
در عمل کمپوست سازی باید از چوب درختانی مانندگردوی سیاه ، برگ های اکالیپتوس و سوماک و کلاً گیاهانی که مقداری سم در خود ترشح می کنند ، پرهیز کرد . چون مدت زمان تهیه کمپوست را افزایش می دهند .
استفاده زیاد از برگ های سوزنی کاج کمپوست ما را اسیدی می کند که برای خاک های قلیایی مفید است . علفهای کوتاه شده سریع تجزیه می شوند و به اندازه فضولات دارای نیتروژن مفید است از آن جا که علف های کوتاه شده در یک جا جمع می شوند ، هوا به آن ها نرسیده و بو می گیرند.
این امر آنها را سرشار از مواد قهوه ای می نماید . اگر برای کمپوست مقدار قابل توجهی علف کوتاه شده دارید ، برای خشک کردن ، آنها را حداقل یک روز زیر نور آفتاب روز زمین پهن کنید بعد از اینکه این برگ ها به رنگ زرد یا کاهی تبدیل شدند ، دیگر اسیدی نخواهند بود .
زائدات آشپزخانه شامل پوست هندوانه ، پوست هویج و موز ، هسته سیب و هر نوع مواد قابل بازیافت دیگری می توان از آن در عمل کمپوست سازی استفاده کرد . در حالی که تکه های گوشت و دیگر فرآورده های آن محصولات روزمره و غذاهای چرب مانند سس سالاد و کره بادام زمینی و همچنین مواد غیر غذایی مانند مدفوع گربه و سگ ، مو ، زغال سنگ ، آهک برای تولید کمپوست اصلاً مناسب نیستند .
خاکسترهای چوب که از شومینه بدست می آیند می توانند به ترکیب کمپوست اضافه شوند .
خاکستر قلیایی است . پس نباید بیش از 2 سطح با ابعاد 3*3*3 به کمپوست خاکتسر اضافه نمود .
باید در استفاده از خاکستر زغال سنگ پرهیز کرد . چون زغال سنگ معمولاً دارای مقدار زیادی سولفور و آهن می باشد که می تواند به گیاهان آسیب برساند زغال چوب به خوبی تجزیه نمی شود و بهتر است از آن استفاده نشود .
آشغال باغی باید به کمپوست اضافه شود . آشغال های باغی شامل گیاهان ضعیف ، شاخه های باریک و گل های پژمرده می باشند .
اگر چه علف های هرز و بذرهای آن وقتی دمای داخلی کمپوست به 130 درجه فارنهایت می رسد می میرند ولی بعضی از آنها نیز باقی خواهند ماند . برای مقابله با این مشکل علف های هرز را با سیستم ریشه ای مقاوم یا علف های هرزی که بذر خواهند داد باید کمپوست کرد .
کاه و یونجه فاسد شده منبع کربن فراوانی برای کمپوست بویژه در جایی که برگ کمی در کمپوست وجود دارد ایجاد می کنند . یونجه از کاه نیتروژن بیشتری دارد . کاه و یونجه ممکن است دارای بذرهای علف های هرز باشند . بنابراین دمای داخلی کمپوست باید زیاد باشد . به علاوه لوله های باریک گاه باعث ورود هوا به داخل کمپوست می شود .
فضولات یکی از بهترین موادی است که می توان آن را به کمپوست اضافه کرد . فضولات دارای مقدار زیاد نیتروژن و موجودات ریز مفید می باشند . برای کمپوست می توان از فضولات خفاش ، گوسفند ، اردک ، خوک ، گاو ، کبوتر ، و تمامی حیوانات علف خوار استفاده کرد .
بهتر است از فضولات حیوانات گوشتخوار در کمپوست استفاده نشود چون دارای مواد بیماری زای خطرناک هستند . اکثر فضولات وقتی که تازه هستند ، ( گرمند ) یعنی آنقدر غنی از مواد غذایی هستند که می توانند ریشه نازک گیاهان را بسوزانند و یا دمای کمپوست را بالا برده و کرم های خاکی و باکتری های مفید را نابود کنند .
جلبک ها و خزه ها منابع خوبی برای کمپوست سازی هستند . قبل از استفاده این ها در کمپوست باید نمک آنها با آب شستشو شود . موادی که می توان به کمپوست اضافه کرد بسیار زیادند .
از جمله این مواد می توان به چوب ذرت ، زائدهای پنبه ای ، آشغال های رستوانها یا بازارهای کشاورزی ، زائده های درخت انگور ، خاک اره ، شن سبز ، سم ها و شاخه های خوراکی ، رازک ، پوسته بادام زمینی ، کاغذ و مقوا ، خاک سنگ ، دانه های پنبه خوراکی ، استخوان خوراکی ، زائدات مرکبات ، قهوه ، یونجه و حلزون زمینی

کود آلی کمپوست در خاک های سنگین دانه بندی و تخلل خاک را بهتر می سازد و نفود پذیری و تهویه خاک را بهبود می بخشند . در خاک های سبک مانند اسنفج به نگهداری آب و مواد غذایی کمک نموده و از شتستشوی آن جلوگیری می کند .
اجزای ریز و درشت و مواد معدنی را در بر گرفته و به تشکیل خاک دانه کمک می کند . حالت چسبندگی خاک را کاهش داده و از مقاومت خاک در مقابل ماشین آلات کشاورزی می کاهد و عملیات زراعی با خاک با انرژی کمتری انجام می گیرد .
کمپوست می تواند 2 تا 6 برابر خود آب نگهداری نموده و از هدر رفتن آن جلوگیری کند . به خاک رنگ تیره داده و به جذب حرارت و گرم نگه داشتن خاک کمک می کند . کمپوست دارای عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف مورد نیاز گیاهان می باشد که این مواد را به تدریج آزاد و در اختیار گیاهان قرار می دهد . ذرات هوموس ترکیابت ازت کربن اسید فولیک حاصل از کمپوست دارای خاصیت جذب کنندگی شدید می باشد که عناصر غذایی را به خود جلب نموده و به آسانی در اختیار گیاهان قرار میدهد .
کمپوست عموماً فعالیت های بیولوژیکی خاک را تشدید نموده و به حاصلخیزی خاک کمک می کند . کمپوست دارای خاصیت اسیدی است و در جذب بعضی از مواد غذایی غیر محلول نقش اساسی داشته و از فرسایش خاک جلوگیری می کند .
کمپوست علاوه بر کمیت در ارتقای کیفیت محصول هم نقش اساسی دارد . استفاده از کمپوست موجب افزایش مقاومت گیاهان در مقابل امراض می گردد .
هوموس و مواد آلی خاک را افزایش داده و بعضی از ویتامین ها ، هورمون ها و آنزیمهای مورد نیاز را تامین می کند که این مواد نمی توانند بوسیله کودهای شیمیایی تامین گردند .
در جلوگیری از تغییر اسیدیته خاک همانند یک بافر عمل می کنند . وقتی که در هنگام کمپوست شدن درجه حرارت به 60 درجه یا بیشتر می رسد ، عوامل پاتوژن و بیماری زا ، تخم انگلها ، و بذر علفهای هرز را نابود می کند . وزن مخصوص ظاهری خاک را به شدت کاهش داده و بنابراین برای خاک های سنگین و رسی بسیار مناسب و مفید است
ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک نوعی کرم خاکی با نام علمی Ei senia folida می باشد که این جانور با تنفید مواد آلی موجود در طبیعت آن را به کود آلی مغزی تبدیل نموده به گونه ای که امروز با این کود به عنوان یکی از غنی ترین کود های آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا کاربرد دارد .
ورمی کمپوست در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تاثیر بسزایی دارد .
این کود علاوه بر وزن مخصوص کم فاقد هر گونه بو ، میکروارگانیزم های پاتوژن ، باکتریهای غیر هوازی ، قارچ ها و علف های هرز می باشد .
ورمی کمپوست علاوه بر قابلیت جذب آب با حجم بالا ، شرایط مناسب جهت دانه بندی و قدرت نگهداری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم می آورد و حاوی عناصر غذایی غنی بویژه ازت بوده که به تدریج آنها را در اختیار گیاه قرار می دهد ( این نکته از لحاظ حاصلخیزی بسیار پر اهمیت است ) این کود در مقایسه با سایر کودهای آبی دارای میزان عناصر اصلی غذایی بالاتری است . ورمی کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت ، فسفر و پتاسیم که در فعالیت های گیاه نقش اساسی دارند ، حاوی عناصر میکرو مانند آهن ، مس ، روی ، منگنز نیز می باشد .
معمولاً نسبت کربن به ازت (c/n) ورمی کمپوست 20-15 بوده و طول دانه های خشک آن بین 5-1 میلیمتر متغییر است . هوموس آن نیز 20% وزن خشک می باشد
کیفیت ورمی کمپوست به نوع مواد زاینده آلی ( محیط کشت ) تغذیه شده توسط کرم ها بستگی دارد . برای مثالر کرم ها می توانند موادی مثل خاک اره را که حاوی سلولز زیاد است هضم نموده و یک ماده اصلاح کننده خاک با کیفیت پایین تولید نمایند و برعکس کرم ها کرم ها قادرند با تغذیه موادی غنی از ازت ( مانند کود گاوی ) ورمی کمپوست با کیفیت عالی تولید نمایند . کرم های زباله خوار با تغذیه زایدات آلی ، آن ها را تجزیه و دگرگونمی نمایند . هضم این کرمها به تغییر سریع مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت می شود . نتیجه این عمل دستیابی به ورمی کمپوست با کیفیت بالاست که با بالاترین کیفیت های جهانی برابری می کند . عناصر موجود در ورمی کمپوست :ازت ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم ، آهن ، روی ، مس ، منگنز هستند این در حالی است که هر یک از انواع کودهای شیمیایی موجود تنها حاوی یک یا چند عنصر خاص می باشند .
از دیگر مزایای استفاده از ورمی کمپوست :
- نرم نمودن ذرات مس ، اتصال به ذرات شن
- نرمال نمودن PH خاک
- حاوی درصد بالای هیومیک و اسید فلوییک که تا 5 سال باقی می ماند
- ورمی کمپوست دارای خواص کلوئیدی بوده و باعث تهویه و نفوذ آب و توسعه ریشه می شود.
طرز تهیه کمپوست در خانه
کمپوست سازی خانگی را می توان به دو صورت انجام داد :
1-به صورت غیر فعال ( مواد را به حال خود رها کرده تا تجزیه شوند . )
2-به صورت فعال
هر گاه شما در کار فرآیند دخالت کنید کمپوست فعال دارید . کمپوست سازی غیر فعال حداقل زمان و انرژی شما را طلب می کند . این کار از طریق جمع آوری مواد آلی در یک توده دلخواه انجام می گیرد .
ممکن است زمان آن طولانی باشد ( یک یا دو سال ) ولی مواد آلی در هر نمونه ای به کمپوست تبدیل خواهد شد . استفاده از یک حصار سه طرف از جنس سیم یا آجر بهتر از توده بهم ریخته ای در حیاط شماست و باعث ایجاد یک توده منظم و زیبا می شود به آن علف های کوتاه شده ، برگ و زائدات آشپزخانه را اضافه کنید ( همیشه این مواد را با 8 اینچ مواد دیگر ترکیب کنید ) توده کمپوست به مروز زمان در اثر تجزیه تحلیل می رود .

تهیه کمپوست در کارخانه ها
فرآیند تولید کود در کارخانه به روشی طراحی شده است که طی آن علمیات تخمیر در یک سالن سر پوشیده انجام گرفته که با کنترل دما و رطوبت و هم زن و هوا دهی به موقع توده زباله ، علاوه بر کاهش زمان تخمیر زباله از تولید و انتشار بوهای نامطبوع جلوگیری به عمل می آید .
تولید کود آلی به طور کلی در 3 بخش صورت می گیرد :
1- سالن پذیرش 2- سالن تخمیر 3- آماده سازی نهایی
زباله های حمل شده از سطح شهر در داخل این سالن تخلیه شده و سپس لودر مواد داخل سالن را توزیع نموده و در محدوده ای به مساحت تقریبی 1000 متر مربع انبار می کند .
در زمان شروع به کار کار خانه مواد توسط ماشین آلات به داخل هاپر ریخته می شود و از آنجا توسط یک واحد نوار نقاله زنجیری به خطوط دیگر هدایت می گردند .
مواد در مسیر انتقال از روی نوارهای نقاله وارد سرند دوار اولیه و بعد از آن سرند ثانویه می شود . این دستگاه ها وظیفه جداسازی قطعات درشت را دارند و دارای طول حدوداً 9 متر و قطر دهانه 5/2 متر و چشمه هایی به قطر 5 و 10 سانتیمتر می باشند .
مواد در مسیر خط پس از عبور از سرندها به دو قسمت زیر گذر سرند و سرریز تقسیم می شوند . موادی که دارای ابعاد بزرگتری هستند با شیب ملایمی که سرندهای دوار دارند به خروجی ها هدایت شده و پس از عبور از یک مرحله جداسازی دستی که توسط نیروی انسانی در دو سوی خط انجام می شود ، ضایعات تخلیه نایلکس به بیرون سالن هدایت و جهت دفن در محل دفن زباله شهری بارگیری می گردند .
در سالن تخمیر عملیات توده گذاری ، همزنی و هوا دهی به طور پیوسته انجام می گیرد .
مواد ابتدا از طریق یک دستگاه نوار نقاله وارد کریدوری که در وسط سالن تعبیه شده می گردد و سپس از طریق دستگاهی به نام تریپر که در طول کریدور قادر است روی ریلهای خاص خود حرکت کند به روی یک پل فلزی و نقاله های زنجیری هدایت مواد در کف سالن ریخته می شود .
در این سالن در مجموع 24 محدوده مجزا (پایل ) با ظرفیت هر یک 350 تن وجود دارد .
لازم است که یک سیستم تهویه بسیار قوی حاوی حداقل 12 فن فشار قوی در سالن تعبیه شود در سالن تخمیر کارخانه کمپوست به منظور انبار کردن لایه ای مواد و همزنی معمولاً از مجموعه ای به نام استاکر که شامل یک واحد پل فلزی با دهانه حدوداً 26 متر و یک واحد همزن مارپیچی استفاده می شود .
هوادهی و همزنی مواد که فرمان های به هنگام آن از طریق اتاق کنترل و کامپیوتر صنعتی صادر می شود در سیکل تقریبی 22 روز ادامه یافته و نهایتاً پس از طی این دوره توسط لودر و کمپرسی به محوطه انبار هدایت شده که این مواد به مدت 60 روز نیز در محوطه باز نگه داری می گردند .
پروسه تخمیر در یک محیط سرپوشیده که دما ، رطوبت و میزان هوای ورودی آن قابل کنترل است انجام می پذیرد . بنابراین ضمن آن که از تخصیص زمان اضافی برای نگه داری مواد در طول دوره از خروج مواد مغزی گیاه در شیرابه استمالی جلوگیری شده و محصول تولیدی از کیفیت مطلوبی برخوردار می شود .
رد طی دوره 22 روزه ماندگاری مواد در این سالن ، مواد آلی توسط میکرو ارگانیزم های موجود در زباله و حضور هوایی که توسط فن هایی از کف سالن به داخل توده زباله دمیده می شود تجزیه می گردد .
حاصل این فرآیند تجزیه دی اکسید کربن ، بخار آب و یک ته مانده جامد و مقدار قابل توجهی انرژی است .
این مواد بدست آمده طی مراحل دیگری آماده سازی نهایی کمپوست ایده آل تبدیل شده پس از بسته بندی به جهت فروش عرضه می گردند . ]
Iransoil.com
[ www.how
tocompost.com ترجمه
دکتر مهرداد حلوائی
برای دیدن کمپوست تولید شده در ته مخزن یک تا دو سال صبر کنید . وقتی آماده شد ، با بیل آنها را در فرغون ریخته و در باغچه خود بریزید .
مواد سبز و قهوه ای رنگ را برای داشتن یک ذخیره کمپوست تولید شده بیفزائید . بعد از سال اول بیشتر توده های ساده چند متر معکبی کمپوست تولید می کنند .
کمپوست سازی فعال ، حضور فعال شما را می طلبد که شامل زیر و رو کردن گهگاه توده تا صرف کامل انرژی و زمان شما می شود .
اگر از تمام تکنیک های کمپوست سازی استفاده کنید ، پس از 3 تا 4 هفته به کمپوست دست پیدا می کنید . سرعت کمپوست سازی شما بستگی به چگونگی جمع آوری مواد ، خرد کردن آنها و ترکیب آنها یکدیگر دارد . دسترسی به کربن و نیتروژن متعادل در صورتی که توده کمپوست را سریعاً تهیه کنید آسان تر خواهد بود . لایه بندی مواد کار سختی است ولی مخلوط کردن مواد با یکدیگر هم به همان شکل عمل می نماید .
برای تولید کمپوست فعال روش کلی زیر انجام پذیر است :
موادی را که می خواهید کمپوست نمایید بصورت لایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که روی زمین تهیه نموده اید ، قرار دهید و به ازای هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات دی آمونیوم یا سوپر فسفات بر روی مواد اضافه کنید .
( در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می کنید بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازای هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه می شود ) پس از پاشیدن کود شیمیایی اقدام به آب پاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین شکل اضافه کنید .
می توان لایه هایی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار داد . در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود . به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست .
اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد . ترکیب کودشیمیایی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیایی مواد کمپوست شونده بستگی دارد .
پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازای هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بری ها لازم است کلیه عناصر غذایی به کمپوست اضافه شود . مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگه داشت و هر 2 تا 4 هفته آن را مخلوط و زیر و رو نموده تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد .
زیر رو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و آفات و عوامل بیماری زای موجود در مواد از بین نرود .
تجزیه غالباً در دمای داخلی بین 104 تا 131 درجه فارنهایت اتفاق می افتد .
ترمومترهای کمپوست را می توان در مغازه های لوازم کشاورزی پیدا کرد . جابجایی توده وقتی توده در بین این دماها باشد تولید نمی شود . ولی هنگامی که دما بین 104 یا بالای 131 درجه فارنهایت باشد باید توده را زیر و رو کرد . این کار باعث می شود تا توده کمپوست در اوج خود عمل کند .
بسیاری از میکروب های بیماری زا پس از 10 تا 15 دقیقه قرار گیری در معرض دمای 131 درجه فارنهایت کشته می شوند .
هر چند که برخی از آفت های گیاهی تنها وقتی می میرند که در معرض دمای 140 تا 150 درجه فارنهایت قرار بگیرند . اگر مشکل شما آفت های گیاهی هستند بگذارید در مرحله اول گرم کردن دمای توده به 150 درجه برسد و بعد دما به دمای اصلی برگردد .
کمپوست زمانی آماده مصرف می شود که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند .
مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط فوق فرق می کند .
زباله های شهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند .
کمپوست شده کامل خاک اره گاهی چندین ماه طول می کشد معمولاً خاک اره را حدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوشانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند .
دکتر مهرداد حلوائی
متخصص فیزولوژی جانوری و کنترل آفات شهری و صنعتی از دانشگاه تسینگ هوآی چین
|
X تبلیغات در بلاگ اسکای |

ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک نوعی کرمخاکی با نام علمی Eisenia fotida میباشد این جانور با تغذیه از موادآلی موجود در طبیعت آن را به کود آلی مغذی تبدیل نموده به گونهای که در حال حاضر این کود به عنوان یکی از غنیترین کودهای آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا کاربرد ورمیکمپوست در خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تأثیر بسزایی دارد. این کود اصلاحکنندة خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم، فاقد هر گونه بو، میکروارگانیسمهای پاتوژن، باکتریهای غیر هوازی، قارچها و علفهای هرز میباشد. ورمیکمپوست علاوه بر قابلیت جذب آب با حجم بالا، شرایط مناسب جهت دانهبندی و قدرت نگهداری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم مینماید. ورمیکمپوست حاوی عناصر غذایی بسیار غنی بهویژه ازت بوده که بهتدریج آنها را در اختیار گیاه قرار میدهد (این نکته از نظر حاصلخیزی خاک بسیار پراهمیت است.)

ورمی کمپوست حاصل فعالیت بیولوژیک نوعی کرمخاکی با نام علمی Eisenia fotida میباشد این جانور با تغذیه از موادآلی موجود در طبیعت آن را به کود آلی مغذی تبدیل نموده به گونهای که در حال حاضر این کود به عنوان یکی از غنیترین کودهای آلی بیولوژیک شناخته شده در دنیا کاربرد ورمیکمپوست در خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تأثیر بسزایی دارد. این کود اصلاحکنندة خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم، فاقد هر گونه بو، میکروارگانیسمهای پاتوژن، باکتریهای غیر هوازی، قارچها و علفهای هرز میباشد. ورمیکمپوست علاوه بر قابلیت جذب آب با حجم بالا، شرایط مناسب جهت دانهبندی و قدرت نگهداری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم مینماید. ورمیکمپوست حاوی عناصر غذایی بسیار غنی بهویژه ازت بوده که بهتدریج آنها را در اختیار گیاه قرار میدهد (این نکته از نظر حاصلخیزی خاک بسیار پراهمیت است.) این کود در مقایسه با سایر کودهای آلی دارای میزان عناصر اصلی غذایی بالاتری است. ورمیکمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت، فسفر و پتاسیم که در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش اساسی دارند حاوی عناصر میکرو مانند آهن، مس، روی و منگنز نیز میباشد. علاوه بر این با داشتن موادی مانند ویتامین B12 و اکسین عوامل محرک رشد گیاه را فراهم میآورند.
معمولآ نسبت کربن به ازت (C/N) ورمی کمپوست20-15بوده و طول دانههای خشک آن بین 1-5mm متغیر است. هوموس آن نیز 20% وزن خشک میباشد.
کرمهای زبالهخوار با تغذیه زایدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون مینمایند. فرآیند هضم این کرمها به تغییر سریعتر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت میشود. نتیجة این عمل دستیابی به ورمیکمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری میکند.

موارد استفاده ورمیکمپوست:
ورمی کمپوست قابل استفاده در کلیه محصولات زراعی، باغی و گلخانهای می باشد.
عناصر موجود در ورمی کمپوست:
ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی، مس، منگنز
این در حالی است که هر یک از انواع کودهای شیمیایی موجود تنها حاوی یک یا چند عنصر خاص میباشند
شرایط کنونی تولید ورمیکمپوست
در حال حاضر روزانه علاوه بر ضایعات میادین میوه و ترهبار، سطلهای سبز، آبی و صورتی که بهترتیب مخصوص ضایعات سبزی ـ میوهفروشیها، آبمیوهفروشیها و گلفروشیها میباشد در قالب طرح ساماندهی مشاغل پر زباله از سطح شهر جمعآوری، و به سایت کمپوست، واقع در برمشور شهر شیراز منتقل میشود که پس از تفکیک ثانویه، جهت تغذیه کرمهای زبالهخوار مورد استفاده قرار میگیرند. تبدیل پسماندهای آلی به روش ورمیکمپوست در فضایی به وسعت چهار هکتار بهوسیله کرمهای زبالهخوار موسوم به Eisenia fotida و با ظرفیت 3000 تن ورمیکمپوست در سال در حال اجرا میباشد.

این کود در حال حاضر تحت نظارت سازمان بازیافت شهرداری شیراز با فرایند تبدیل زبالههای آلی به روش بیولوژیک در حال تولید میباشد.

بیولوژی کرم خاکی:
از نظر پیشینه تاریخی، کرمهای خاکی در حدود 600 میلیون سال پیش به وجود آمده و از آن زمان تا حال شاهد تکامل گونههای مختلف گیاهی و جانوری بودهاند. شکل ظاهری این موجودات در طی این مدت تغییر چندانی پیدا نکرده و هم اکنون نیز بین گونههای مختلف آنها از این نظر تفاوت قابل توجهی به چشم نمیخورد.
این موجودات ارزشمند، به مدت چندین میلیون سال اراضی موجود در سطح کره زمین را در کمال آرامش و سکوت، زیر و رو کرده و بدین صورت نقش مهمی در جریان چرخه عناصر ایفا نمودهاند کرمهایخاکی دارای بدنی کشیده، بندبند، فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لولهمانند که به مجرای دفعی ختم میشود، هستند. طول این جانور برحسب گونه از یک سانتیمتر تا بیش از 2 متر بالغ میگردد.
این جانور اغلب دوجنسی یا هرمافرودیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقة متورم ظاهر میشود که آنرا کمربند تناسلی گویند. این قسمت پیلهای ترشح میکند که تخمها را دربر میگیرد.
کرمهایخاکی فاقد مرحلة مشخص لاروی بوده و نوزادان آنها پس از خروج از تخم و پیله، رفتهرفته بالغ میشوند.
امروزه با اطلاعاتی که از این جانور بدست آمده است کاربردهای فراوانی در رشتههای مختلف علوم (مانند کشاورزی، شیلات، دامپروری، صنعت، محیط زیست و انرژی) بـرای آن تعریف شده و یا بهعبارت دیگر در بسیاری از علوم شناخته شده است.
پرورش کرمهای خاکی در حال حاضر بهصورت یک صنعت پررونق در آمده و لذا این حرفه امروزه در جهان طرفداران بسیاری دارد، بهکارگیری این جانور ارزشمند در صنایع مختلف مشاغلی را ایجاد نمودهاست که هیچکدام از آنها در کشور ما شناخته شده نیست.
بیوکمپوست
چند دههایست که با رخدادهای بزرگ فرایندهای صنعتی در پهنهی گیتی ، زبالهها نیز بههمراه آلودگیهای روزافزون خاک، آب و هوا زنجیرهی زیستمحیطی و زیستگاه آدمیان را به سختی با تهدید ناخواستهای روبرو نموده است. در زمینهی مبارزه با چنین مشکل فراگیری مراکز پژوهشی و اجرایی تلاش و کوشش پیگیری را در رویارویی و مبارزه آغاز کردهاند.
از روشهای بسیار مؤثر در مبارزه و خنثی سازی اثرات نامطلوب زبالهها تبدیل آنها به کود است تکنیک تبدیل کود از زباله بطور علمی و عملی در سالهای اخیر آغاز شدهاست . کمپوستینگ، تجزیهی مواد زاید قابل تجزیهی بیولوژیک توسط جانداران ذرهبینی است که توانایی شکست ملکولهای بزرگ مواد آلی را دارا میباشند. روشی است که چنین ارگانیسمهایی را در جهت افزایش میزان تجزیهی بقایای آلی تحت کنترل مورد استفاده قرار میدهد. این فرایند طبیعی، مواد آلی را به مادهای غنی مبدل کرده مکملی بسیار سودمند برای خاک ایجاد مینماید. ترکیبات هوموسی تولیدشده بهراحتی توسط گیاهان قابل جذب است. به این ترتیب باعث بهبود وضعیت خاکهای اراضی زیر کشت و در نتیجه کاهش استفاده از کودهای شیمیایی میشود.
اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتند از:
1ـ تسریعکنندهی رشد گیاه
2ـ غنی از ترکیبات هوموسی
3ـ قابلیت نگهداری آب با حجم بالا
4ـ عاری از میکروارگانیسمهای پاتوژن
5ـ وزن مخصوص کم و فاقد هر گونه بو
6ـ اصلاحکندهی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک
7ـ تأمین کنندهی کلیهی عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان
ویژگیهای بهینهی بیوکمپوست:
1- بهجای کود، در چمنکاری، گیاهان زینتی، باغداری، تاکستان، کشت قارچ، سبزیکاری، صیفیکاری،
فضای سبز و غیره. اینگونه مصارف بیشترین و شناختهترین کاربردها را تشکیل میدهند.
2- بهجای مواد پرکننده در تراشههای ساختمانی.
3- بجای مواد جانبی، در کارخانههای آجرسازی برای بلوکهای توخالی یا متخلخل.
4- بجای عایق صدا (آکوستیک ) در ساختمانها.
5- بعنوان بیوفیلتر در کارخانههای تهیه کمپوست. رفع بوی لاشه حیوانات در دامداری ها و مرغداریها و کارخانجات قند سازی.
6- بجای بستر حیوانات در دامداریها.
7- استفاده به عنوان سوبسترا در کشت قارچ.
8_ استفاده به عنوان الیاف در صنعت نساجی و الیاف آلی.

عناصر موجود در بیوکمپوست:
کمپوست بهدست آمده از زبالهی آلی، حاوی مقدار فراوانی عناصر معدنی بوده که پارهای از آنها برای رشد گیاهان ضروریست. مهمترین این عناصر که oligo elements نامیده میشوند، عبارتند از بر، روی، مس، منگنز، مولیبدن، کبالت بعلاوهی عناصر عمدهی دیگر که عبارتند از: نیتروژن، پتاسیم، گوگرد، کلسیم، منیزیم.

بیشک امروزه همه ما با واژه پسماندها آشنایی داریم. سهم سرانه تولید پسماند هر نفر در کشور 700گرم در روز میباشد. بخشی از این مواد را به لحاظ شرایط خاص خود به آن مواد آلی میگویند این مواد قابل تجزیه و مفید میباشند. از آنجا که 60درصد پسماندهای شهری را مواد آلی تشکیل میدهد توجه به این موضوع برای مدیران شهری از اهمیت ویژه اقتصادی و زیست محیطی برخوردار میباشد. در کشور ما مدیریت پسماندهای شهری بعهده شهرداریها، محیط زیست و مراکز بهداشت میباشد که در بین آنها شهرداریها متولی امر کنترل، جمعآو ری، حمل و نقل، پالایش و دفع مهندسی بهداشتی پسماندها میباشند. از طرفی کمبود زمین، امکانات، ماشینآلات مکانیزه حمل و نقل و هزینههای بسیار بالا برای فرآیند و دفع پسماندها موجب مشکلات فراوان زیست محیطی و بهداشتی برای بیشتر شهرها گردیده بطوریکه شهروندان شاهد مشکلات ناشی از آن میباشند. پسماندها یا زباله قبل از اینکه پدیدهای زشت و مشکلآفرین باشند به نوان یک کالا یا مواد غذایی و یا وسیله و ابزار مورد استفاده مردم قرار گرفته و سپس مازاد یا بخشی از آن دور انداخته میشوند.

بیشک امروزه همه ما با واژه پسماندها آشنایی داریم. سهم سرانه تولید پسماند هر نفر در کشور 700گرم در روز میباشد. بخشی از این مواد را به لحاظ شرایط خاص خود به آن مواد آلی میگویند این مواد قابل تجزیه و مفید میباشند. از آنجا که 60درصد پسماندهای شهری را مواد آلی تشکیل میدهد توجه به این موضوع برای مدیران شهری از اهمیت ویژه اقتصادی و زیست محیطی برخوردار میباشد. در کشور ما مدیریت پسماندهای شهری بعهده شهرداریها، محیط زیست و مراکز بهداشت میباشد که در بین آنها شهرداریها متولی امر کنترل، جمعآو ری، حمل و نقل، پالایش و دفع مهندسی بهداشتی پسماندها میباشند. از طرفی کمبود زمین، امکانات، ماشینآلات مکانیزه حمل و نقل و هزینههای بسیار بالا برای فرآیند و دفع پسماندها موجب مشکلات فراوان زیست محیطی و بهداشتی برای بیشتر شهرها گردیده بطوریکه شهروندان شاهد مشکلات ناشی از آن میباشند. پسماندها یا زباله قبل از اینکه پدیدهای زشت و مشکلآفرین باشند به نوان یک کالا یا مواد غذایی و یا وسیله و ابزار مورد استفاده مردم قرار گرفته و سپس مازاد یا بخشی از آن دور انداخته میشوند.
امروزه راحتترین روش برای رهایی از این پسماندها دور انداختن میباشد. در حالیکه تحقیقات انجام شده بیانگر آن است که 90درصد این پسماندها قابل تفکیک و بازیافت میباشند. یعنی 60 درصداز این پسماندها را مواد آلی تجزیه شونده شامل میشود نزدیک به 30 درصد مواد زائد جامد مثل شیشه، پلاستیک، کاغذ و فلزات تشکیل میدهد و تنها 10 درصد از آن مواد زائد دور انداختنی یا زباله میباشد. با این احتساب برنامهریزی، کنترل، جداسازی و ساماندهی مواد آلی از مبدا بسیار حائز اهمیت بوده و در صورت تحقق یافتن آن که امری اجتناب ناپذیر است تقریبا بیشتر مشکلات مربوط به مدیریت پسماندها مرتفع میگردد و دراین صورت نیاز به صرف هزینههای بسیار گزاف حمل و نقل، احداث کارخانههای مخلوط کمپوست زباله و اشغال اراضی برای دفن نیست. میتوان این مواد آلی سودمند را با راحتترین روش کنترل و پس از فراوری بعنوان یک کودآلی بیولوژیک بسیار غنی در صنعت کشاورزی با اطمینان کامل استفاده نمود. بدون شک مخلوط مواد آلی از مبدا با سایر مواد زائد و زباله موجب ترکیب فیزیکی و شیمیایی بین اجزائ تشکیل دهنده آنها شده و برای جدا سازی آن در کارخانههای کمپوست علاوه بر مشکلات بهداشتی فراوان و صرف هزینههای بسیار بالا برای جدا سازی، پالایش و فراوری ممکن است کود تولید شده از استاندارد و کیفیت خوبی بر خوردار نباشد. ویا تولیدکنندگان آن مجبورند با قیمتی پایینتر از هزینههای تولید، بفروش برسانند. لذا در این میان توجه به قدرت پروردگار در خلقت موجودی ارزشمند بنام کرم خاکی یا کرم زباله خوار باز هم به کمک بشر آمده و میتوان این موجود ارزشمند را جهت تبدیل پسماندهای گیاهی و آشپزخانه بعنوان یک روش بسیار سودمند مورد استفاده قرار داد.
چنانچه این کرم را در یک ظرف مخصوص در کنار حیاط منزل قرار دهید با اطمینان میتوان پسماندهای آشپزخانه از قبیل سبزیجات، میوه، تفاله چای و قهوه، پوست تخم مرغ، برگ و ساقه گیاهان را به درون آن ریخته و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی شاهد دفع فضولات این کرم باشید. که آن را ورمیکمپوست مینامند. و با استفاده بهینه از مواد آلی و تبدیل آن به مواد پایداری مانند ورمیکمپوست میتوان به اهداف زیر دست یابیم:
1-کاهش هزینههای حمل و نقل و دفن بهداشتی پسماندها
2-جلوگیری از گسترش آلودگی محیط زیست و تخریب اراضی
3 -استفاده از کود آلی ورمیکمپوست در صنعت کشاورزی
4 -استفاده از پروتئین کرم خاکی (E.foetida) در صنایع غذایی، خوراک دام و طیور و آبزیان
کرمهای خاکی در شرایط حرارتی خاص میتوانند زندگی کنند. تمام فعالیتهای حیاتی نظیر تولید مثل، رشد و پراکنش آنها تحت تاثیر درجه حرارت و رطوبت محیط میباشد.

امروزه استفاده از کرم خاکی در صنایع مختلف مورد توجه بیشتر کشورهای پیشرفته مثل، آمریکا، کانادا و اروپا قرار گرفته و مردم برخی از شهرها با داشتن یک راکتور کوچک خانگی علاوه بر کنترل پسماند خود، کود مورد نیاز خانه خود را تامین مینمایند. در حال حاضر در کشور ما و در شهر شیراز روزانه نزدیک به 50 تن ضایعات گیاهی سطح شهر توسط شرکت بهسامان و سازمان بازیافت شهرداری از مبدا جدا سازی شده و در منطقه برمشور به بستر کرمهای زباله خوار تغذیه میشود.
مرفولوژی کرمهای خاکی:
کرمهای خاکی دارای بدنی کشیده بند بند فاقد استخوان دارای کوتیکول حامل تارها و دستگاه گوارش لوله مانند که به مجرای دفعی ختم میشود هستند.
این جانور اغلب دو جنسی یا هرمافرودیت هستند و هنگام بلوغ بر روی اپیدرم آنها یک منطقه متورم ظاهر میشود که آن را کمربند تناسلی گویند این قسمت پیلهای ترشح میکند که تخمها را در بر میگیرد.
کرمهای خاکی فاقد مرحله مشخص لاروی بوده و نوزدان آنها پس از خروج از تخم و پیله رفته رفته بالغ میشوند.
شرایط زیستی کرمهای خاکی:
بررسیهای تجربی نشان میدهد که کرمها از هر نوع روشنایی گریزانند آنها روزها به حالت مخفی بوده و شب هنگام چنانچه نوری به آنها بتابد سریعاً خود را به عقب میکشند همه کرمهای خاکی نسبت به ارتعاشات مکانیکی از قبیل صدای پای شدید در روی زمین حساسند. از قرار معلوم قادر به شنیدن ارتعاشات صوتی موجود در هوا نیستند.
اگر آنها را مثلاً با بیل زدن باغ برگردانند همان طور که از نور فرار میکنند درصدد تماس با زمین بر میآیند. به دلیل آنکه تنفس کرمها بستگی به رطوبت کوتیکول پوست دارد به همین خاطر کرمها نسبت به محیط مرطوب بیشتر از خشکی سازگاری دارند. گازهای شیمیایی نامطبوع و یا تحریککننده موجود در هوا باعث عقبنشینی کرم به داخل سوراخ خود میگردد.
بطور کلی شرایط زیستی کرمهای خاکی برحسب گونه بسیار متفاوت بوده و شدت فعالیت آنها تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی قرار میگیرد که اهم آنها به شرح زیر خلاصه میشود:
حرارت:
کرمهای خاکی در شرایط حرارتی خاص میتوانند زندگی نمایند. تمام فعالیتهای حیاتی نظیر تولید مثل رشد و پراکنش آنها تحت تاثیر درجه حرارت محیط میباشد مثلاً مدت لازم برای خارج شدن کرمها از پیله بستگی به درجه حرارت محیط دارد.
تهویه:
کرمهای خاکی برای ادامهی حیات نیاز به تهویهی مناسب دارند بدین خاطر زمینهای رسی سنگین و یا خاکهای بدون تخلخل محیط زیست مناسبی برای این موجودات نیستند.
پ ـ هاش:
کرمهای خاکی نسبت به PH خاک حساس بوده بطوریکه در بسیاری از موارد این عامل تنوع و توزیع گونهها را در خاک محدود میسازد.
رطوبت:
مقدار رطوبت و خشکی محیط زیست کرمهای خاکی یکی دیگر از عواملی است که در پراکنش عمودی و افقی آنها مؤثر است. این موضوع در کشورهای مختلف که دارای عرض جغرافیایی متفاوت هستند به خوبی آشکار است از آنجایی که حدود 75 تا %90 وزن بدن کرم خاکی را آب تشکیل میدهد نیاز آنها به آب بسیار زیاد بوده و در صورت خشک شدن خاک اکثراً از بین میروند.
تغذیه:
غذای اصلی کرمهای خاکی بقایای مرده و پوسیده گیاهی به انضمام بقایای ریشة گیاهان و نیز کود دامی است. کرمهای قرمز بارانی بیشتر مواد زائد آشپزخانه را نیز خواهند خورد ضایعات سبزیجاتی که در حین تهیه غذا بوجود میآید برای کرمها قابل استفاده میباشد، مانند پوست سیبزمینی، هویج، کاهو، کلم، کرفس، سیب، پوست موز، گریپفروت و پوست پرتقال، برگ چای، چای کیسهای، تفاله قهوه، کاغذ و مقوا. بعضی از ضایعات زودتر از سایر مواد به کود تبدیل میشوند. پوست موز حدود یک هفته طول میکشد در حالی که پوست پرتقال حدود یک ماه طول خواهد کشید تا کاملاً تجزیه گردد. نوع و مقدار مواد غذایی در دسترس نه تنها بر روی جمعیت کرمهای خاکی بلکه بر روی انواع گونههای موجود و نرخ رشد و… تاثیر میگذارد.
کرمهای زبالهخوار:
این کرمها با خوردن محتویات زائدات آلی آنها را تجزیه و دگرگون مینمایند. فرآیند هضم این کرمها به تغییر سریعتر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبیت میشود. نتیجة این عمل دستیابی به ورمیکمپوست با کیفیت بالا است که با بالاترین استانداردهای جهانی برابری میکند.
تولید کود به روش ورمیکمپوست هیچگونه بوی بدی از خود به جا نمیگذارد و کمپوست تولید شده عاری از میکروبها و میکروارگانیسمهای مضر و بیماریزا میباشد. کرمها قادر به تولید پروتئین بوده و نیازی به پروتئین ندارند.

تأثیرات کرمهای خاکی بر روی محیط:
وجود ذرات کوچک با مقادیر زیاد در مدفوع کرمهای خاکی نسبت به ذرات محیط آنها نشان میدهد که قادرند مواد مغذی را به اجزاء کوچکتر تبدیل نمایند. دانههای معدنی متصل به یکدیگر هستند که اتصال آنها باید به گونهای باشد که در مقابل رطوبت، فرسایش و فشردگی مقاوم بوده و به هنگام خنثی و یا رطوبت خاک نیز همچنان نرم باقی بماند و خاکی غنی از خاکدانههاست که دارای تهویه، زهکشی و بالاخره ساختمانی مناسب باشد.
لذا جهت داشتن یک خاک حاصلخیز خاکدانهسازی در درجهی اول مورد اهمیت قرار دارد. محققین زیادی بر این قول متفقند که مدفوع کرمهای خاکی دارای خاکدانههای مقاومتر از خاک محیط است. علاوه بر آن موکوپروتئین زیر اپیدرم کرم خاکی در محل تماس آن با دالانهای حفر شده موجب پایداری ذرات خاک میگردد.
ورمیکمپوست:
ورمیکمپوست عبارتست از مدفوع کرمهایی که از زباله یا کود دامی تازه یا هر مواد آلی دیگر تغذیه کرده و مواد آلی را به ذرات خیلی ریز خرد میکنند.
ورمیکمپوست نتیجهی هضم طبیعی غذا در سامانه هاضمهی کرم خاکی است و دورة رشد گیاه را بوسیلهی داشتن میکروارگانیسم و همچنین مواد آلی فعال و تسریع مینماید.
ورمیکمپوست یک کود بیوارگانیک است که بسیار نرم، سبک وزن، ترد، تمیز و بیبو بوده و ظاهری کم و بیش شبیه به پودر گرانوله قهوه دارد.
کیفیت ورمیکمپوست به نوع غذا (محیط کشت) یا مواد زائد آلی که کرمها از آن تغذیه کردهاند، بستگی دارد. برای مثال کرمها میتوانند مواد آلی با سلولز زیاد مانند خاک اره را هضم کرده و یک مادة اصلاحکنندهی خاک با کیفیت پائین تولید نمایند، برعکس کرمها قادرند با مواد غنی از ازت و فقیر از سلولز ورمیکمپوست با کیفیت عالی تولید نمایند.
1- توجیح فنی و اقتصادی و بهداشتی طرح مذکور
1-1- درصورت اجرای طرح ساماندهی و کنترل مشاغل پر زباله ویژه پسماندهای آلی هر شهر در مرحله اول به میزان روزانه 30تن مواد آلی دارای 80 درصد رطوبت که نقش عمدهای در تولید شیرابه را دارد در محل دفن تخلیه نمیکنند که این موضوع مزایای زیر را دارد.
الف- کاهش حجم زباله
ب- کاهش تولید شیرابه
پ – کاهش گازهای ناشی از تخمیر بی هوازی
ت- کاهش هزینههای دفن
ث – حذف مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از تخلیه شیرابه در معابر
ج – کاهش امکان استفاده دام در محل دفن زباله
چ – بازگشت صحیح و کاملا بهداشتی مواد آلی به چرخه مصرف در صنعت کشاورزی
1-2- چنانچه روزانه بابت هر کیلو گرم زباله مبلغ 40 ریال هزینه دفن پرداخت گردد که این رقم حداقل هزینه میباشد روزانه 000/200/1 ریال و سالانه 000/000/438 ریال تنها از هزینه دفن صرفهجویی خواهد شد.
1-3- چنانچه ظرفیت مواد آلی به 100 تن در روز افزاش یابد این رقم 000/000/460/1 ریال در سال صرفهجویی در هزینهها را دارد.
1-4- در حال حاضر هزینه جمعآوری، حمل ونقل و دفن بهداشتی زباله در کشور بنابه تحقیقات سال 84 بابت هر کیلو گرم 200 ریال برآورد گردیده و با توجه به رشد نرخ هزینههای سالانه 10-13درصد این رقم در سال 95 معادل 750تا 800 ریال بابت هر کیلو گرم برآورد میگردد و بابت 100 تن پسماند آلی بعد از 10 سال منهای نرخ رشد و حجم زباله که متعاقبا بین 25 تا 30 درصد افزایش خواهد یافت. این رقم به 000/000/80 ریال کاهش و صرفه جویی هزینه در روز خواهد رسید یعنی سالیانه بالغ بر 000/000/000/30 ریال خواهد شد.
شرایط مشارکت در تبدیل پسماندهای آلی به Vermicompost
2- تعهدات مجری
2-1- مطالعه، فنّاوری، تحقیقات و تبدیل کلیه پسماندهای آلی شهری اعم از ضایعات فضای سبز، باغات، میادن عرضه میوه و ترهبار، کسبه میوه فروش و گلفروش، به کود آلی بیولوژیک از طریق کرمهای زباله خوار موسوم به E.foetida به نام Vermicompost با رعایت موازین بهداشتی و محیط زیست
2-2- تهیه کرم قرمز حلقوی بارانی E.foetida به مقدار لازم با دانش فنی و کارشناس مربوطه در طول مدت پیمان با رعایت استاندارد های لازم
2-3- ورمیکمپوست تولید شده دارای استاندارد لازم بوده و مورد تایید مراجع ذیصلاح میباشد و با اطمینان مورد مصرف صنعت کشاورزی قرار خواهد گرفت.
2-4- تهیه کلیه ابزار، وسایل، تجهیزات ماشینآلات مربوطه فنّاوری و انجام فرایند تولید
3- تعهدات شهرداریها
3-1- تهیه و واگذاری حداقل 20 هکتار زمین مناسب بلامعارض با امکانات آب و برق و مجوز لازم جهت انجام فرایند تولید ورمیکمپوست
3-2- جمعآوری، حمل و نقل ضایعات موضوع بند 1 بصورت کاملا تفکیک شده از مبدا و تحویل آن در مکان تولید ورمیکمپوست
3-3- انجام طرح ساماندهی، مشاغل پر زباله و نیز کسبه گل فروش،میوه فروش، آب میوه گیری، میادین عرضه میوه و تره بار و تجهیز آنها به ظروف مخصوص نگهداری پسماندهای آلی
3-4- پس از انجام جداسازی ثانویه پسماندها در محل مکان تولید توسط مجری، سایر ضایعات توسط شهرداری جمعآوری وبه محل دفن زباله انتقال مییابد.
3-5- چنانچه هر شهرداری تمایل به همکاری با مجری داشته باشد مجری حاضر به همکاری در اجرای طرح ساماندهی مشاغل پر زباله و جمعآوری، حمل ونقل آن به مکان تولید با اخذ هزینه برابر نرخ کارشناسی یا هزینه تمام شده فعلی میباشد.
3-6- در صورت اجرای کنترل و ساماندهی مشاغل مذکور، شرکت توانایی دارد به هر میزان پسماند جدا سازی شده از مبدا را راسا عهده دار شده و پس از گذشت 10 سال از شروع فعالیت به هر میزان پسماند آلی تفکیک شده از مبدا را با هزینه خود جمع آوری و انتقال دهد
برگرفته از سایت