نگهداری از گیاهان آپارتمانی
گیاهان گلدانی، تزئین زنده و زیبای خانه هستند و هر کسی با دانستن نیازهای ابتدایی این گیاهان که شامل نور، آب و غذا است، میتواند از آنها نگهداری کند و از این کار بسیار لذت ببرد.
نور
نور نخستین نیاز یک گیاه است. گیاهان غذای خود را از طریق فوتوسنتز و در نور خورشید تهیه میکنند. البته گیاهان متفاوت به میزانهای مختلفی از نور نیاز دارند. همواره باید هنگام تهیه یک گیاه، درباره نوع نوری که به آن نیاز دارد سوال کنید. نوع نور مورد نیاز گیاهان به سه دسته تقسیم میشود:
• نور مستقیم - در این حالت نور خورشید بدون هیچ مانعی مستقیما با گیاه برخورد میکند.
• نور غیر مستقیم - در این حالت نور خورشید فضای اتاق را روشن میکند و به گیاه میرسد اما مستقیم بر روی آن نمیتابد.
• نور پخش شده یا فیلتر شده - نور در این حالت از یک واسطه مانند پرده نازک یا صفحه ای مانند شیشه مات عبور میکند و سپس به گیاه میرسد.

بسادگی با کمک یک مداد می توانید رطوبت
خاک را اندازه بگیرید.
آب
شما میتوانید یک مداد را در خاک گلدان فرو برده و با امتحان سر آن از نمناک بودن خاک مطمئن شوید.
گاهی یک باغبان میتواند از با آبیاری بیش از حد و از روی محبت گیاهی را بکشد. این یکی از شایعترین اشتباهات در زمینه نگهداری از گیاهان خانگی است. خاک هر گیاه در فاصله دو آبیاری به میزان خاصی رطوبت نیاز دارد. بعضی از آنها باید خاکی دائما مرطوب داشته باشند و بعضی باید در این فاصله کاملا خشک شوند. این هم سوالی است که پاسخ آنرا باید از فروشنده و یا شخصی وارد به باغبانی بپرسید. چند نکته مهم در آبیاری:
• در فاصله دو آبیاری میزان رطوبت خاک را به کمک یک چوب، مداد یا حتا انگشت خود اندازه بگیرید. چوب یا انگشت خود را در زیر لایه رویی خاک فرو کنید تا از میزان نم آن مطلع شوید.
• بهترین وسیله آبیاری، آب پاش است و آبیاری باید در اطراف ساقه انجام شود.
• گیاه را طوری آبیاری کنید که اضافه آب از سوراخ زیر گلدان خارج شود.
• از آب ولرم یا گرم استفاده کنید زیرا آب سرد موجب وارد شدن شوک به ریشه ها شده و به آنها صدمه میزند.
• پس از آبیاری با اسپری کردن آب به شاخ و برگها برای گیاه محیطی مرطوب ایجاد کنید.
• بعضی از انواع گلدانهای تزئینی فاقد روزنه خروج آب هستند. شما میتوانید گیاه خود را در ظرفی کوچکتر و دارای روزنه، قرار داده و سپس آنرا در گلدان مورد نظر خود قرار دهید.اما به یاد داشته باشید که گلدلن کوچکتر را به کمک چند تکه سنگریزه یا پایه، طوری قرار دهید که کف آن مماس با سطح زیرین ظرف تزئینی نباشد و راه برای خروج آب اضافه باز باشد.
غذا
گیاهان نیازهای خاص غذایی دارند و در اینجا هم، زیاده روی در تغذیه گیاه، آنرا از بین میبرد. غذای گیاهان یا کودهای شیمیایی، در سه شکل کلی عرضه میشود:
• حلال در آب - که شامل پودر یا مایعی است که با آب رقیق شده و بر روی گیاه یا خاک آن ریخته میشود.
• غذای جامد میخی شکل - این نوع کود به شکل میخ یا کپسولهایی فشرده است که در خاک فرو برده میشود و به تدریج مواد غذایی را آزاد میکند.
• کود دانه ای - این کود که به شکل دانه های ریز ساخته میشود بر روی خاک اطراف ساقه پاشیده میشود و کم کم همراه با آب به داخل خاک نفوذ پیدا میکند.

هنگام تعویض گلدان آنرا یک سایز بزرگتر
انتخاب کنید.
تعویض گلدان
هنگامی که شاخ و برگ یک گیاه بیش از حد سنگین شود یا اینکه ریشه های آن از روزنه خروج آب بیرون بزنند، زمان تعویض گلدان فرا رسیده است.
گیاه خود را به گلدانی که تنها کمی از گلدان قبلی بزرگتر است منتقل کنید.
هنگامی که گیاهی را از گلدان خارج میکنید، گلدان را با یک دست نگه دارید و با دست دیگر محکم ساقه ها را نگه دارید و گیاه را به آرامی بیرون بکشید.

هنگام تعویض گلدان، گیاه را با یک دست
و گلدان را با دست دیگر بگیرید.
چند نکته برای تعویض گلدان
• همیشه گلدان یا ظرفی را انتخاب کنید که دارای روزنه خروج آب باشد.
• قرار دادن یک تکه توری بر روی روزنه خروج آب، موجب میشود که خاک هنگام آبیاری از ته گلدان خارج نشود.
• برای گلدانهای خود همیشه از خاک مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید و آنها را با خاک باغچه پر نکنید.
• قبل از ریختن خاک گلدان در اطراف گیاه، آنرا مرطوب کنید.
• در ابتدا مقداری خاک و ماسه در ته گلدان بریزید و آنرا خوب به پایین فشار دهید، گیاه را با احتیاط از گلدان قبلی خارج کنید، خاک اطراف یشه های آنرا بتکانید تا ریشه ها بتوانند به خوبی پخش شوند. گیاه را در گلدان جدید قرار داده و آنرا کاملا از خاک پر کنید، اطراف آنرا خوب فشار داده و محکم کنید و گیاه را کاملا آبیاری نمایید.
• اگر پس از تعویض گلدان، برگهای پایینی گیاه قهوه ای رنگ شدند، نگران نشوید و آنها را پس از خشک شدن به آرامی جدا کنید.
• پس از تعویض گلدان، آنرا با توجه به نیاز گیاه در محل مناسبی قرار دهید
گیاهان آپارتمانی
:گردآورنده: لاله مرتضوی(کارشناس باغبانی
)Email:
Laleh_es10@yahoo.comگیاهان آپارتمانی بیشتر به جهت شکل ، اندازه و وضعیت شاخه و برگ مورد استفاده قرار می گیرند و گل در آنها کمتر مطرح است. معمولا سایه یا سایه آفتاب دوست هستند و منشا بیشتر آنها جنگلهای گرمسیری است
.نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی
:برای نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی به نکات زیر باید توجه شود
:خاک
مناسب ترین خاک خاک سست با زهکشی خوب است، استریل شده و غنی از مواد آلی که بسته به نوع گیاه مخلوطی از خاکبرگ، تورب، خاک باغچه و ماسه بکار می برند
.نور
مناسب ترین نور3000-1000 فوت کندل است و بنابرین در تابستان که نور شدید است حدود 3/2 و در بقیه فصول نصف تا 3/1 نور باید به نحوی حذف گردد. بطور کلی پنجره های مشرف به شمال برای این گیاهان مناسب است
.به صورت کلی گیاهان آفتاب دوست 5000-3000 فوت کندل و گیاهان سایه آفتاب دوست 3000-1000 و گیاهان سایه دوست زیر 1000 فوت کندل نور نیاز دارند
.حداقل نور لازم برای فتوسنتز گیاهان سایه دوست 100-50 فوت کندل است
.گیاهانی که به نور زیاد نیاز دارند
:اکثر گیاهان آپارتمانی که برای تولید گل هم مفیدند مانند گلوکسینیا، بگونیاريا، سیکلمن و همچنین اکثر کاکتوسها و گیاهان گوشتی به نور شدیدتری نیاز دارند و لذا در آپارتمان باید در مقابل پنجره های رو به آفتاب و بدون پرده و یا جایی که انعکاس نور بیشتر است قرار بگیرند
.گیاهانی که به نور متوسط نیاز دارند
گیاهانی که به نور متوسط نیاز دارند بهتر است در مقابل پنجره های جنوبی که پرده دارد و مقداری از نور را کم می کند و یا در مقابل پنجره های شرقی- غربی قرار گیرد
.مانند کوردیلین، سجافی، پپرومیا و کروتون
گیاهانی که به نور کم نیاز دارند
این گیاهان سایه دوست هستند و در سالن ها و در جاهایی که بیش از 3 متر با پنجره فاصله دارد نگهداری می شود.مانند سیسوس، عشقه، برگ عبایی و مارانتا
حرارت
تمام گیاهان بین حد دمایی ماکزیمم و مینیمم قادر به رشد و نمو هستند که این دو حد برای گیاهان مختلف متفاوت است. گیاهان آپارتمانی را از این لحاظ به سه گروه تقسیم می کنند
:گیاهانی که به هوای خنک نیاز دازند
حداقل دمای 8 – 5 و حداکثر دمای 16 – 13 مناسب است مانند موچسب و کاج مطبق
گیاهانی که به هوای ملایم نیاز دارند
حداقل دمای 13 – 10 و حداکثر دمای 21 – 18 مناسب است مانند مارچوبه، برگ عبایی، کالادیوم و فیلودندرون
گیاهانی که به هوای گرم نیاز دارند
حداقا دمای 19 – 16 و حداکثر دمای 30 – 28 مانند سانسوریا، پاندانوس، یوکا و آناناس
توجه داشته باشید که محدوده دماهای ذکر شده برای رشد ایده آل است و خارج از این محدوده ها گیاهان هم رشد می کنند ولی مطوب نیست
.برای گل انگیزی یا تشکیل جوانه گل در گیاهان آپارتمانی دمای معینی لازم است مثلا بنت قنسول در بالای 15 و آزالیا بالای 17 تولید جوانه گل می کند
.نیاز آبی
·
گیاهانی که به آب زیاد نیاز دارندخاک گلدان این گیاهان باید همیشه مرطوب باشد مانند نخل مرداب ، مارانتا و پامچال
·
گیاهانی که به آب متوسط نیاز دارندخاک گلدان این گیاهان باید نسبتا مرطوب باشد مانند فیلودندرون، پتوس، پپرومیا، شفلرا و نخل زینتی
·
گیاهانی که به آب کم نیاز دارنداین گیاهان مقاوم به خشکی هستند آبیاری آنها باید پس از خشک شدن گلدان یا خاک بستر صورت گیرد و اگر آبیاری مدتی به تاخیر بیفتد به گیاه آسیبی نمی رسد مانند سانسوریا، گاستریا، کاکتوس و دیگر گیاهان گوشتی
5
آبیاری1.
میزان آبیاری:همیشه ته گلدان باید زهکش داشته باشد و موقع آبیاری خاک گلدان کامل خیس شود . اگر گلدان زهکش ندارد آبیاری باید تنظیم شود که آب ته گلدان جمع نشود
.2.
کیفیت آب آبیاری:بهترین دمای آب آبیاری دمای اتاق است (16 درجه سانتیگراد) که مخصوصا در زمستان باید توجه شود
.آب لوله کشی مقداری فلوراید دارد که برای بعضی گیاهان مضر است مانند دراسنا، سجافی و مارانتا پس از آبی مانند آب چشمه یا چاه استفاده کرده و یا از آبی با
PH برابر 5 .6 – 6 كه فلورايد در اين محدوده جذب نمي شود بکار بریم و هرگز از کود سوپر فسفات استفاده نشود که حاوی مقدار زیادی فلوراید است.بعضی گیاهان مانند سرخس به کلر آب حساس است و باید مدت 24 - 12 ساعت آب در یک محل ساکن بماند تا کلر آن خارج شود و سپس آنرا بکار ببریم
.6
رطوبت هوا·
گیاهانی که در رطوبت نسبی بین 95 – 75 در صد رشد خوبی دارند مانند کوردیلین، بنفشه آفریقایی و بسیاری از سرخسها·
گیاهانی که به رطوبت نسبی بین 75 – 50 در صد نیاز دارند مانند برگ بیدی، سانسوریا، نخل زینتی و سیکلمن·
گیاهانی که به رطوبت نسبی 50 – 25 درصد نیاز دارند مانند کراسولاسه ها و کاکتوسهاازدیاد گلها و گیاهان آپارتمانی
v
قلمه: متداولترین روش تکثیر گیاهان آپارتمانی است.که انواع زیر را شامل می شود:·
قلمه خشبی: به طول 15 – 10 سانتیمتر مانند نسترن·
قلمه نیمه خشبی: به طول 15 – 10 سانتیمتر مانند آزالیا و کاملیا·
قلمه ساقه گلدهنده: مانند اشوریا و گل حنا·
قلمه چوب نرم یا سبز: به طول 15 – 10 سانتیمتر مانند خرزهره و اسپیره·
قلمه علفی: به طول 12 – 8 سانتیمتر که برگهای پایینی حذف می شود مانند کاکتوسها، آناناس، شمعدانی، حسن یوسف، بگونیا، دیفن باخیا، سیسوس و عشقه·
قلمه برگ: در این تکثیر از پهنک برگ و دمبرگ به تنهایی یا هر دو با هم استفاده می شود. در بخش تحتانی برگ ، ریشه و جوانه نابجا تولید می شود و برگ اولیه بتدریج از بین می رود مانند سانسوریا و بگونیا·
قلمه جوانه برگ: همراه بودن بخشی از ساقه همراه برگ گاهی باعث گرفتن بیشتر قلمه می شود مانند فیکوس و کراسولا که قلمه برگ و دمبرگ بدون وجود ساقه جوانه دار ریشه تولید می کند اما جوانه تولید نمی کند .·
قلمه ریشه: ماند رودودندرون(نوعی آزالیا) ، بگونیای ریزوم دارv
بذر: بعضی از گیاهان آپارتمانی با بذر قابل تکثیر هستند ولی معمولا با روشهای تکثیر غیرجنسی تکثیر می شوند. مانند بگونیای همیشه گلدار، فیکوسها، مارچوبه ها و بنفشه آفریقاییv
ریشه وش: تولید جوانه نابجا روی ریشهv
تقسیم طوقه: مانند بنفشه آفریقایی، اسپاتی فیلوم و آگلونماv
پاگیاه: شاخه کوتاه و ضخیمی است که حالت روزت دارد و یا پیازچه های جانبی روی گیاهان تک لپه و پیازی مانند ارکیده، آلوئه، موز و آناناسv
پیاز : مانند لاله و زنبق پیازیv
زCorm: مانند گلایول، زعفران زینتی، فرزیا و گل حسرتv
ریزوم: مانند زنبق، گل برف، شیپوری، نیلوفر آبی، کوردیلین و اخترv
ز Runner :مانند سجافی و ساکیسفراژv
غده ساقه ای: مانند کالادیوم، سیکلامن و بگونیای غده ایv
غده ریشه ای: مانند کوکب، آلاله، همروکالیس(زنبق رشتی)، شقایق نعمانی و مارچوبه هاv
کشت مریستم: در مورد بعضی گیاهان سابقه طولانی دارد مانند ارکیدهمنابع
:1)
محمدخانی،عبدالرحمن . جزوه گلکاری. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی (خوراسگان). بهمن 13812)
صانعی شریعت پناهی، محمد و فیاض، محمدمهدی . پرورش نگهداری و تکثیر گیاهان آپارتمانی . مرکز نشر سپهر 13643)
عبداللهی، مسعود . جزوه پرورش گیاهان آپارتمانی . انتشارات سازمان فنی و حرفه ای اصفهان. تابستان 1383مرکز مقالات کشاورزی کشاورز تنها