افلاتوکسین پسته چیست و راههای کنترل آن

افلاتوکسین پسته چیست؟ ( Aflatoxin )   

افلاتوكسين ها AFLATOXINS چیستند ؟

افلاتوكسين ها سمومي هستند كه بوسيله تعدادي از قارچ ها كه برروي خوراك دام و مواد غذائي رشد مي كنند، توليد شده ومي توانند بيماري افلاتوكسيكوزيس را درحيوانات اهلي و انسان ايجاد كنند . در مورد اين سموم و بیماری های حاصله از آن در سراسر جهان تحقيقات زيادي صورت گرفته است .

عوامل محيطي مختلفي برروي توليد افلاتوكسين دخالت دارند از اين رو شدت آلودگي بستگي به موقعيت جغرافيائي ، شيوه كشاورزي ، حساسيت محصولات كشاورزي قبل از درو ، پروسه تهيه مواد غذائي و وضعيت انبار محصولات دارد.برای مطالعه بیشتر در این مورد به سایر مقالات سایر ایران کالا مراجعه کنید.
افلاتوكسين ها نسبت به ساير سموم قارچي به علت اثرات سرطان زائي و ايجاد مسموميت حاد از اهميت بيشتري برخوردارهستند. بسياري از كشورها با توجه به داشتن آلودگي هاي قارچي در مواد غذائي و محصولات كشاورزي با تصويب قوانين و مقررات ويژه اي توانسته اند بهداشت و سلامتي مواد غذائي توليدي خود را تامين نمايند.

پسته به عنوان یک محصول استراتژیک برای ایران جایگاه خاصی را در بین تولیدات کشاورزی دارا می باشد. (به سایر مقالات سایت ایران کالا در مورد پسته مراجعه کنید) این محصول گرانبها نه تنها دارای ارزش غذایی فراوان است، بلکه در رقبای خود کم نظیر است. همانند بسیاری ازمحصولات کشاورزی پدیده زهرابه افلاتوکسین از سالیان پیش گریبان گیر پسته بوده و در سالهای اخیر به عنوان یک معضل اساسی بر سر راه صادرات آن محسوب می شود.
همانطوریکه اشاره شد افلاتوکسین زهرابه ای است که بوسیله گروهی از قارچ ها (اسپرژیلوس) که جزِء کپک ها هستند ترشح می شود. این قارچ ها با تغذیه از مواد غذایی زهرابه تولید کرده وآن را داخل و یا روی مواد غذایی به جا می گذارند. این قارچ در شرایط حرارت و رطوبت مناسب بر روی میزبان (پسته) شروع به رشد کرده و تولید زهرابه کرده که به انسان و دام ضرر فراوان می رساند.

نکاتی در مورد  مقابله و کنترل افلاتوکسین    

راهکارهای کنترل افلاتوکسین:

1- با توجه به متفاوت بودن زمان برداشت محصول لازم است که برداشت محصول بدون تأخیر و به موقع انجام شود.
2- پارچه مخصوص برداشت در زیر درختان پهن و محصول چیده شده همیشه در یک طرف آن ریخته و جمع آوری شود.
3- از مخلوط کردن پسته هایی که قبل از برداشت روی خاک افتاده اند با پسته های تازه چیده شده خودداری شود چون یک دانه پسته آلوده قادر است کل توده پسته را آلوده کند.
4- زمان چیدن و انتقال میوه به ترمینال فرآوری به حداقل کاهش داده شود و پسته ها بلافاصله پوست گیری، شستشو و خشک گردند. زیرا انباشتن محصول برداشت شده به صورت توده شرایط مناسب برای رشد قارچ در توده را فراهم می کند.
5- برداشت محصول در ساعات اولیه روز انجام و امکان نگهداری آن در سایه تا زمان انتقال از باغ فراهم شود.
6- عملیات فرآوری باید با حداکثر سرعت و دقت انجام گیرد و از انباشتن پسته ها (پوست گیری شده یا نشده) خودداری گردد.
7- معمولا پسته های خندان روآبی و پسته های ریز بدشکل و لکه دار، دارای افلاتوکسین بیشتری هستند. بنابراین از مخلوط کردن این پسته ها با پسته های سالم خودداری شود و از آب حاصل از شستشوی پسته ها در ترمینال مجدداً استفاده نشود.
8- اصول بهداشتی و تمیز کردن محوطه و دستگاه ها باید در ترمینال ضبط و محل فرآوری رعایت شود.
9- تخلیه و تمیز کردن قسمت های مختلف چرخ پوست گیری مورد توجه باشد تا از نبود پسته های آلوده اطمینان حاصل شود.
10- دستگاه های فرآوری داخل فضای بسته و سرپوشیده قرار گیرند و از خشک کن های دارای تجهیزات کنترل دما و محاسبه زمان لازم برای خشک شدن استفاده شود.
11- رطوبت پسته ها قبل از انتقال به انبار باید حدود 6-4 درصد باشد.
12- انتقال محصول به انبار در ساعات خنک انجام شود و مشخصات پسته وارد شده به انبار در یک دفتر مخصوص ثبت شود تا در صورت نیاز بتوان محل تولید و فرآوری آن را ردیابی کرد.
13- قبل از واردکردن محموله های جدید به انبار باید انبار را کاملا تمیز و با روش های مجاز ضدعفونی کرد.
14- دما و رطوبت انبار باید حتی الامکان پایین باشد و با دستگاه های خودکار  کنترل شود و دمای تمام محوطه انبار یکسان باشد تا از تجمع رطوبت روی محصول جلوگیری شود.
15- از تماس مستقیم گونی ها با کف و دیواره انبار جلوگیری شود و محصول بر روی پالت های چوبی قرار گیرد و تعداد مجاز قراردادن کیسه ها روی هم حداکثر 5 عدد می باشد.
16- در صورت ضرورت مبارزه با آفات انباری، سموم تدخینی با رعایت اصول فنی به کار گرفته شوند و لازم است تهویه انبار به طور کامل صورت گیرد.
17- در باغاتی که اصول کاشت (مثل فاصله کاشت و سطح تراکم) و هرس و ... رعایت شده باشد افلاتوکسین کمتری مشاهده می شود.
18- استفاده از دستگاه های با جنس مرغوب و تمیز بودن آنها باعث کاهش افلاتوکسین می شود.
19- پهن کردن پسته شسته شده در زیر نور آفتاب به مدت  48 ساعت در کاهش افلاتوکسین مؤثر است.
20- جداکردن پسته های پوک و آلوده از پسته های سالم، افلاتوکسین را کاهش می دهد.